რამდენად შესაძლებელია ინტერპოლის მიერ საერთაშორისო ძებნის თავიდან არიდება
ინტერპოლის წევრია 195 ქვეყანა, მათ შორის საქართველო და რუსეთი
2023 წლის 9 აგვისტო
Vyacheslav Ivanets, პროტოკოლის იურისტი JUST Advisors-ში
ინტერპოლის მიერ საერთაშორისო ძებნაში გამოცხადებული პირის დაკავება და ექსტრადიცია სრულდება ორიდან ერთ-ერთი შეტყობინების საფუძველზე: Red Note ან Diffusion. ხშირად ხდება, რომ წევრი სახელმწიფოები ბოროტად იყენებენ ამ შეტყობინებებს პირთა პოლიტიკური ან სხვა მართლსაწინააღმდეგო დევნის მიზნით.
არსებობს კანონიერი გზა, რომლითაც შესაძლებელია დაკავების გადავადება და აგრეთვე დაკავებისგან თავის არიდებაც კი.
რა არის ინტერპოლი
ინტერპოლის მთავარი დანიშნულებაა — კრიმინალური დანაშაულის ჩადენასთან დაკავშირებული ინფორმაციის შეგროვება, საერთაშორისო ძებნის კოორდინაცია და ნაციონალური სამართალდამცავი ორგანოების ძალთა გაერთიანება დანაშაულთან წინააღმდეგ ბრძოლაში. ამჟამად ინტერპოლი აერთიანებს 195 სახელმწიფოს, მათ შორის ევროკავშირის ქვეყნებს, აშშ-ს, უკრაინას, ბელარუსს და - 1993 წლიდან - საქართველოს. რუსეთი 1990 წლიდან დღემდე ინარჩუნებს წევრობას.
თუ რომელიმე წევრ სახელმწიფოში პირის მიერ გამოტანილია გამამტყუნებელი (მათ შორის დაუსწრებელი) განაჩენი და ამავე დროს მის მიმართ ამ სახელმწიფოს მიერ გამოცხადებულია საერთაშორისო ძებნა, ადრე თუ გვიან მისი ძებნა დაიწყება ინტერპოლის მიერაც. ძებნის პროცედურა გრძელი და რთულია, როგორც ლოკალურ, ისევე საერთაშორისო დონეზეც.
თუ რომელიმე წევრ სახელმწიფოში პირის მიერ გამოტანილია გამამტყუნებელი (მათ შორის დაუსწრებელი) განაჩენი და ამავე დროს მის მიმართ ამ სახელმწიფოს მიერ გამოცხადებულია საერთაშორისო ძებნა, ადრე თუ გვიან მისი ძებნა დაიწყება ინტერპოლის მიერაც. ძებნის პროცედურა გრძელი და რთულია, როგორც ლოკალურ, ისევე საერთაშორისო დონეზეც.
როგორ მოქმედებს საერთაშორისო ძებნა
წევრი სახელმწიფოს საგამოძიებო ორგანოები აგზავნიან ორდერს პირის საერთაშორისო ძებნასთან დაკავშირებით მონაცემების ინტერპოლის ინფორმაციულ სისტემაში რეგისტრაციის შესახებ. იმ შემთხვევაში, თუ ინტერპოლის სეკრეტარიატი აცხადებს თანხმობას მონაცემების დამუშავებაზე, მონაცემები შეიტანება ინტერპოლის სიებში საერთაშორისო ძებნის შესახებ შეტყობინების მიზნით. ამ შეტყობინებას ეწოდება “Red Note”.
ხშირად სამართალდამცავი ორგანოები იყენებენ მსგავს შეტყობინებას იმისათვის რომ განახორციელონ პოლიტიკური, რელიგიური ან სხვა სახის ზეწოლა პირზე. გარდა ინტერპოლის მიერ საერთაშორისო ძებნისა, დასაშვებია აგრეთვე წევრ სახელმწიფოებში დაპატიმრების და ექსტრადიციის შესახებ პირდაპირი მოთხოვნის გაგზავნა. ასეთ მოთხოვნას უწოდებენ „Diffusion”. ასეთი მოთხოვნა, შესაძლოა უფრო „სახიფათოც: კი იყოს, ვინაიდან არ საჭიროებენ სეკრეტარიატის თანხმობას და უფრო ხელმისაწვდომს ხდის პირის არამართლზომიერ დევნას.
ინტერპოლის აქტიურობის შემოწმება შესაძლებელია ოფიციალური სტატისტიკის საფუძველზე: 2022 წელს წევრი სახელმწიფოების მხრიდან შემოსული იყო თითქმის 24 000 შეტყობინება ძებნის დაწყების შესახებ (როგორც „Diffusion”, აგრეთვე “Red Note”), მათგან 1465 (მხოლოდ 6%) იყო უარყოფილი, რადგან ეწინააღმდეგებოდა ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციას, შეიცავდა პირის არაკანონიერი დევნის ნიშნებს ან არღვევდა ორგანიზაციის რეგლამენტს. შედარების მიზნით, 2021 წელი ითვლიდა დაახლოებით იმავე რაოდენობის შეტყობინებას და მათგან მხოლოდ 5% იყო უარყოფილი.
ხშირად სამართალდამცავი ორგანოები იყენებენ მსგავს შეტყობინებას იმისათვის რომ განახორციელონ პოლიტიკური, რელიგიური ან სხვა სახის ზეწოლა პირზე. გარდა ინტერპოლის მიერ საერთაშორისო ძებნისა, დასაშვებია აგრეთვე წევრ სახელმწიფოებში დაპატიმრების და ექსტრადიციის შესახებ პირდაპირი მოთხოვნის გაგზავნა. ასეთ მოთხოვნას უწოდებენ „Diffusion”. ასეთი მოთხოვნა, შესაძლოა უფრო „სახიფათოც: კი იყოს, ვინაიდან არ საჭიროებენ სეკრეტარიატის თანხმობას და უფრო ხელმისაწვდომს ხდის პირის არამართლზომიერ დევნას.
ინტერპოლის აქტიურობის შემოწმება შესაძლებელია ოფიციალური სტატისტიკის საფუძველზე: 2022 წელს წევრი სახელმწიფოების მხრიდან შემოსული იყო თითქმის 24 000 შეტყობინება ძებნის დაწყების შესახებ (როგორც „Diffusion”, აგრეთვე “Red Note”), მათგან 1465 (მხოლოდ 6%) იყო უარყოფილი, რადგან ეწინააღმდეგებოდა ადამიანის უფლებათა საყოველთაო დეკლარაციას, შეიცავდა პირის არაკანონიერი დევნის ნიშნებს ან არღვევდა ორგანიზაციის რეგლამენტს. შედარების მიზნით, 2021 წელი ითვლიდა დაახლოებით იმავე რაოდენობის შეტყობინებას და მათგან მხოლოდ 5% იყო უარყოფილი.
Источник interpol.int
რისთვის უნდა გამოვიყენოთ პრევენციული შეტყობინება
ცოტამ თუ იცის, მაგრამ შესაძლებელია „წითელი შეტყობინების“ თავიდან არიდება ან ყოველ შემთხვევაში, მისი გამოქვეყნების გადავადება. ეს შეიძლება გაკეთდეს პრევენციული შეტყობინების გაგზავნით (Preventive Request) — ამ გზით შეიძლება დადგინდეს, მიიღო თუ არა ინტერპოლმა ძებნის გამოცხადების შესახებ ორდერი იმ წევრი სახელმწიფოდან, სადაც დაწყებულია პირის სისხლისსამართლებრივი დევნა.
როგორც წესი, ინტერპოლში მიმართული შეტყობინებები განიხილება როგორც კანონიერი და დასაბუთებული, რომლებიც არ საჭიროებენ დამატებით შემოწმებას და ექვემდებარებიან აღსრულებას. თუმცა, პრევენციული შეტყობინების არსებობის შემთხვევაში ორგანიზაცია ვალდებულია:
როგორც წესი, ინტერპოლში მიმართული შეტყობინებები განიხილება როგორც კანონიერი და დასაბუთებული, რომლებიც არ საჭიროებენ დამატებით შემოწმებას და ექვემდებარებიან აღსრულებას. თუმცა, პრევენციული შეტყობინების არსებობის შემთხვევაში ორგანიზაცია ვალდებულია:
- 1აცნობოს პირს, იყო თუ არა მის წინააღმდეგ მომართული შეტყობინება რომელიმე წევრი სახელმწიფოს მხრიდან. ანუ, ამ პირისთვის ცნობილი ხდება მისი დაკავების რისკების შესახებ.
- 2შეამოწმოს წევრი სახელმწიფოს შეტყობინების კანონიერება და დასაბუთებულობა.
შემოწმება, სულ მცირე მოიაზრებს განმცხადებელთან მიმოწერის წარმოებას, აგრეთვე, ხშირად - წევრი სახელმწიფოსთვის დამატებითი დოკუმენტების და ახსნა-განმარტებების წარმოდგენის მოთხოვნას. მთელი ამ პერიოდის განმავლობაში განმცხადებელი არ შეიძლება იქნას დაკავებული „წითელი შეტყობინების“ საფუძველზე. ამიტომ, თუ პირი რომელიმე წევრ სახელმწიფოში გამოცხადდა საერთაშორისო ძებნაში, პრევენციული შეტყობინების გაგზავნა არის უკეთესი სტრატეგია, ვიდრე უბრალოდ ლოდინი როდის იქნება ის მოძებნილი, დაკავებული და ექსტრადირებული.
JUST Advisors-ის ადვოკატებს აქვთ დიდი გამოცდილება პრევენციული შეტყობინებების შედგენაში და ინტერპოლთან კომუნიკაციაში. აგრეთვე, უკანონო დევნისგან დაცვასთან დაკავშირებულ სხვა საკითხებში. ჩვენ დაგეხმარებით და შევადგენთ მოთხოვნას:
ევროკავშირის წევრ ქვეყნიდან ექსტრადიციის საქმის დაწყების შემთხვევაში მოვამზადებთ ანგარიშს სისხლისსამართლებრივი დევნის პროცესის მიმდინარეობისას შიდასახელმწიფოებრივი კანონმდებლობის, აგრეთვე ადამიანის ძირითადი უფლებების და თავისუფლებების დარღვევების შესახებ იმ სახელმწიფოს მხრიდან, რომელიც ითხოვს ექსტრადიციას.
- ინტერპოლის მონაცემთა ბაზაზე წვდომის მიღებასთან დაკავშირებით
- საერთაშორისო ძებნის პროცედურის დროებითი შეჩერების თაობაზე
- მონაცემების ამოღებაზე ან ცვლილებაზე კომისიის უარის გადახედვის თაობაზე
ევროკავშირის წევრ ქვეყნიდან ექსტრადიციის საქმის დაწყების შემთხვევაში მოვამზადებთ ანგარიშს სისხლისსამართლებრივი დევნის პროცესის მიმდინარეობისას შიდასახელმწიფოებრივი კანონმდებლობის, აგრეთვე ადამიანის ძირითადი უფლებების და თავისუფლებების დარღვევების შესახებ იმ სახელმწიფოს მხრიდან, რომელიც ითხოვს ექსტრადიციას.
მოგეწონათ სტატია? გაგვიზიარე შენი აზრი
გაქვთ შეკითხვა?
მარია გუსეინოვა
კომერციული განყოფილების წამყვანი მენეჯერი
კომერციული განყოფილების წამყვანი მენეჯერი