შრომითი მიგრანტები საქართველოში: რა ცვლილებებია მოსალოდნელი 2023 წელს

შრომის სამინისტროს მიერ პარლამენტში შეტანილი ცვლილებების პაკეტში გათვალისწინებულია (ოფიციალურად ერთიანი უწყების დასახელება არის ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო), 15 ცვლილება შრომითი მიგრაციის შესახებ კანონში (ძირითადად ტექნიკური ხასიათის), 5 ცვლილება შრომის ინსპექციის შესახებ კანონში, ცვლილებები უცხოელთა და მოქალაქეობის არმქონე პირთა სამართლებრივი მდგომარეობის შესახებ კანონში, აგრეთვე ცვლილებები დასაქმების ხელშეწყობის შესახებ კანონში და საქართველოს შრომის კოდექსში.

ერთი რამ ცხადია: საქართველოს ხელისუფლებას სურს გააკონტროლოს ქვეყანაში მიგრანტ მუშაკთა ნაკადი. ცვლილებების მიხედვით, ქართველი დამსაქმებლები ვალდებულნი არიან 2023 წლის 1 ნოემბრამდე აცნობონ შრომის სამინისტროს 2023 წლის 1 სექტემბრამდე დასაქმებული მუდმივი საცხოვრებელი ნებართვის არმქონე („შრომითი მიგრანტების“ ცნებაში ზუსტად ისინი მოიაზრებიან)  ყველა უცხოელის შესახებ. ასევე დაარეგისტრირონ ისინი 1 ნოემბრამდე ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს ერთიან ბაზაში.

უცხოელი თანამშრომლის რეგისტრაცია და არა მხოლოდ შეტყობინება სავალდებულო გახდება 1 სექტემბრიდან. სარეგისტრაციო ფორმა ჯერ არ არის.

2015 წლიდან დამსაქმებელი ვალდებული იყო, უცხოელ დასაქმებულთან შრომითი ხელშეკრულების ძალაში შესვლიდან 30 დღის ვადაში, შრომის სამინისტროს დასაქმების ხელშეწყობის სახელმწიფო სააგენტოში გაეგზავნა შეტყობინება უცხო ქვეყნის მოქალაქის სამსახურში მიღების შესახებ, მისი პერსონალური მონაცემების და პროფესიის მითითებით.  მაგრამ ამ მოთხოვნის შეუსრულებლობისთვის არ იყო გათვალისწინებული პასუხისმგებლობა.
შრომის სამინისტროში ასევე უნდა იქნას წარდგენილი ინფორმაცია შრომითი ხელშეკრულების გაგრძელების (ის იდება მხოლოდ განსაზღვრული ვადით) ან ვადაზე ადრე შეწყვეტის შესახებ.

„შრომითი მიგრაციის შესახებ საქართველოს კანონში ცვლილების შეტანის შესახებ“ კანონპროექტის გარდამავალ დებულებებში მითითებულია კანონქვემდებარე აქტების ჩამონათვალი, რომელიც მიიღება ამ კანონპროექტის საფუძველზე.

ასევე დაზუსტებულია მინისტრის ბრძანება, რომლის საფუძველზეც განისაზღვრება სამართალდარღვევის ოქმის შედგენის წესი. შრომის ინსპექციის მიერ შედგენილი სამართალდარღვევის ქვითრის ფორმა, მისი შევსების და წარდგენის წესი  განისაზღვრება საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიებიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის მინისტრის 2021 წლის 20 აპრილის No01-36/ნ ბრძანებით.

ადრე პასუხისმგებლობა როგორც ასეთი, უცხოელის დასაქმებასთან დაკავშირებით შეუტყობინებლობის გამო არ არსებობდა. ეხლა, თუ უგულებელყოფთ მიგრანტ მუშაკთა ერთიან რეესტრში სავალდებულო რეგისტრაციის წესს ან დაარღვევთ ვადებს (თუმცა არ არის გამორიცხული მათი გადაწევა), ეს გამოიწვევს ადმინისტრაციულ პასუხისმგებლობის დაკისრებას - 1000 ლარის ოდენობით. განმეორებითი დარღვევა კომპანიას 2000 ლარი დაუჯდება. შემდგომ სანქციები გაიზრდება სამმაგი ოდენობით. 

კანონი აგეთვე ითვალისწინებს ჯარიმებს შრომის ინსპექციის საქმიანობის შეფერხებისთვის. აქაც ჯარიმები 1000 ლარიდან იწყება.  ყველაფერი დამოკიდებულია წინა კალენდარული წლის განმავლობაში დამსაქმებლის   მიერ მირებული შემოსავალის ოდენობაზე, აგრეთვე ფიზიკური და იურიდიული პირის დღგ-ს გადამხდელად რეგისტრაციაზე.

კანონი განსაზღვრავს საქართველოს მთავრობის უფლებამოსილებებს შრომითი მიგრაციის სფეროში სახელმწიფო მართველობის განხორციელებისას. საჭიროების შემთხვევაში, საქართველოს მთავრობა  უფლებამოსილი იქნება საქართველოს (ეროვნულ) შრომის ბაზარზე არსებული მდგომარეობის (მოთხოვნისა და მიწოდების) გათვალისწინებით:

• შეზღუდოს უცხოური მუშახელის მოზიდვა იმ პროფესიაში ან სპეციალობაში დასაქმების მიზნით, რომელიც არ საჭიროებს მაღალკვალიფიციურ შრომას, ან თუ ამ პროფესიის/სპეციალობისთვის საქართველოს შრომის ბაზარზე ადგილობრივი სამუშაო ძალის მიწოდება აღემატება მასზე არსებულ მოთხოვნას;
• წაახალისოს უცხოური მუშახელის მოზიდვა იმ პროფესიაში ან სპეციალობაში დასაქმების მიზნით, რომელიც მოითხოვს მაღალ კვალიფიკაციას ან თუ ამ პროფესიის/სპეციალობისთვის საქართველოს შრომის ბაზარზე ადგილობრივი სამუშაო ძალის მიწოდება ვერ დააკმაყოფილებს მასზე არსებულ მოთხოვნას.

შრომითი ხელშეკრულების საფუძველზე ბინადრობის ნებართვის მიღების წესი ძირეულად არ შეცვლილა (პირობების შესახებ შეგიძლიათ წაიკითხოთ აქ). განახლდა შრომითი მიგრანტების ბინადრობის ნებართვის რედაქცია. სავარაუდოდ, ბინადრობის ნებართვის მისაღებად დოკუმენტების პაკეტში გათვალისწინებული იქნება უცხოელის შრომით მიგრანტად რეგისტრაციის შესახებ შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტროში შეტყობინების შესახებ დოკუმენტი. თავად ფორმა ცვლილებებში არ არის მითითებული; შესაძლებელია ის იყოს მოწმობის ან რეესტრიდან ამონაწერის სახით.
შეგახსენებთ, მესამე მოსმენით მიღებული კანონპროექტი პრეზიდენტს ხელმოსაწერად 10 დღის ვადაში გადაეგზავნება. სახელმწიფოს მეთაურს აქვს 2 კვირა, იმისათვის რომ ხელი მოაწეროს ან დააბრუნოს უკან შენიშვნებით. კანონი ძალაში შედის მასში მითითებულ ვადაში.