ზოგადი ინფორმაცია საქართველოს დაგროვებითი საპენსიო სისტემის შესახებ

ვინ არიან მონაწილეები და რა არის სავალდებულო:
პროგრამაში მონაწილეები არიან დამსაქმებლები, დასაქმებულები, თვითდასაქმებულები (ნებაყოფლობით) და სახელმწიფო.
საქართველოში დაგროვებით საპენსიო სქემაში გაწევრიანება სავალდებულოა ყველა
დასაქმებულისთვის ხელფასის სახით მიღებულ შემოსავლის ნაწილში, გარდა:
თვითდასაქმებულებისა და იმ დასაქმებულებისა, რომლებსაც კანონის („დაგროვებითი პენსიის შესახებ" 2018 წლის 6 აგვისტო) ამოქმედებამდე შეუსრულდათ - მამაკაცებს 60 წელი, ხოლო ქალებს 55.

ნებაყოფლობითი მონაწილეობა:
პირებს, რომლებსაც კანონის ამოქმედებამდე შეუსრულდათ მამაკაცებს 60 წელი, ხოლო ქალებს 55. თვითადასაქმებულებს საპენსიო სქემაში ჩართვა შეუძლიათ ნებაყოფლობით.

რეზიდენტები და არარეზიდენტები:
2023 წლის 21 ნოემბერს კანონში განხორციელებული ცვლილებების მიხედვით,
საპენსიო სქემაში ჩართულობა სავალდებულოა, საქართველოს მოქალაქეებისთვის და
საქართველოში მუდმივი ბინადრობის ნებართვის მქონე პირებისთვის, მიუხედავად
მათი რეზიდენტობის სტატუსისა.

უცხო ქვეყნის მოქალაქეები:

• თუ უცხო ქვეყნის მოქალაქეს არ გააჩნია საქართველოს მუდმივი ბინადრობის ნებართვა, მას არ აქვს ვალდებულება ჩაერთოს საპენსიო სქემაში;
• არც ნებაყოფლობით არ ხდება უცხო ქვეყნის მოქალაქეების ან დროებითი ბინადრობის მქონე პირების ჩართვა საპენსიო სქემაში.

1.დამსაქმებელი - ხელფასის 2%;
2.დასაქმებული - ხელფასის 2%;
3. თვითდასაქმებული - შემოსავლის 4%,
4.სახელმწიფო:

• შესაბამისი კალენდარული წლის ჭრილში წლიური ხელფასის/ წლიური შემოსავლის პირველი 24 000 ლარის ფარგლებში − დასაქმებულის დასაბეგრი ხელფასის ან/და თვითდასაქმებულის შემოსავლის 2%-ის ოდენობით;
• შესაბამისი კალენდარული წლის ჭრილში წლიური ხელფასის/წლიური შემოსავლის ოდენობამ 24 000 ლარს გადააჭარბა − აღნიშნული ოდენობიდან 60 000 ლარის ჩათვლით დასაქმებულის დასაბეგრი ხელფასის ან/და თვითდასაქმებულის შემოსავლის 1%-ის ოდენობით;
• სახელმწიფო არ ახორციელებს საპენსიო შენატანს შესაბამისი კალენდარული წლის ჭრილში 60 000 ლარის ზემოთ დასაქმებულის დასაბეგრ ხელფასზე ან/და თვითდასაქმებულის შემოსავალზე.

შენატანების ოდენობის შეცვლა:
საპენსიო შენატანის გაზრდა არ არის შესაძლებელი, რადგან საპენსიო შენატანის ოდენობა დადგენილია კანონი „დაგროვებითი პენსიის შესახებ” და კანონის თანახმად გაწერილი პროცენტულობით უნდა მოხდეს საპენსიო შენატანების განხორციელება.

საპენსიო დანაზოგების საშუალო შემოსავლიანობა ბოლო წლებში:
საპენსიო სააგენტოს ვებგვერდზე განთავსებული წლიური საინვესტიციო ანგარიშის მონაცემებით, რომელიც სააგენტოს საინვესტიციო საქმიანობის ბოლო ხუთ წელს მიმოიხილავს, მოცემულია აქტივების წმინდა ღირებულების მაჩვენებელი, სადაც ვხედავთ, რომ 5 წლის წმინდა ნომინალური ამონაგები შეადგენს 58,2%, ხოლო რეალური ამონაგები - 14,8%.
ბოლო ერთი წლის მონაცემების მიხედვით კინომინალური ამონაგები შეადგენს - 12,5%, ხოლო რეალური ამონაგები შეადგენს - 12,1%.

მიღების პირობები: საპენსიო ასაკის მიღწევა.
ვადაზე ადრე გატანა შესაძლებლობა: შესაძლებელია თანხების ვადაზე ადრეგატანა:
1.მონაწილის შესაძლებლობის შეზღუდვისას;
2.საპენსიო აქტივების მონაწილის მემკვიდრისთვის გადაცემა;
3.საქართველოს სამუდამოდ დატოვებისას.

გადახდის პროცესი (ერთჯერადი თუ რეგულარული გადახდების სახით?):
საპენსიო ასაკში პენსიის გაცემა შესაძლებელია მოხდეს:
1. პროგრამული განაღდების გზით, რაც გულისხმობს სრული საპენსიო აქტივების ღირებულების გაყოფას, რომლებიც ირიცხება მისი ინდივიდუალურ საპენსიო ანგარიშზე პენსიაზე გასვლის თარიღისთვის, მოსალოდნელი დარჩენილი სიცოცხლის ხანგრძლივობაზე და პენსიის მიღებას ყოველთვიური გადახდის სახით.
2.ინდივიდუალურ საპენსიო ანგარიშზე აღრიცხული საპენსიო აქტივებით
სადაზღვევო ანუიტეტური პროდუქტის შეძენის გზით, რაც გულისხმობს მონაწილის მიერ კერძო საპენსიო სადაზღვევო პროდუქტის შეძენას და პენსიის მიღებას სიცოცხლის ბოლომდე;
3.მონაწილის პენსიაზე გასვლის თარიღისთვის მის ინდივიდუალურ საპენსიო
ანგარიშზე აღრიცხული მთლიანი საპენსიო აქტივების ღირებულების გზით. ასეთი მეთოდით, პენსიის გატანა შესაძლებელია, იმ შემთხვევაში, თუ პირი გაწევრიანდა საპენსიო სქემაში საპენსიო ასაკამდე არაუმეტეს 5 წლით ადრე.
საპენსიო თანხების უცხოურ საბანკო ანგარიშზე გადარიცხვის შესაძლებლობა:

• თუ კანონით დადგენილი წესით მოხდა დაგროვებითი პენსიის თანხის მიღება მონაწილეს თავად შეუძლია განკარგოს თანხები;
• როდესაც დაგროვებითი პენსიის თანხები (აქტივები) განთავსებულია საპენსიო ფონდში, თავად საპენსიო სააგენტო და საინვესტიციო სამსახური ახდენს მათ განკარგვას (ინვესტირებას).

რა ცვლილებები იგეგმება კანონმდებლობაში
არის ცვლილებები (მაგრამ არაფუნდამენტური), რომელიც ძალაში შედის 2025 წლის 1 მაისიდან.

სახელმწიფო პენსია არისფიქსირებული, ხოლო დაგროვებითი პენსიის ოდენობა
დამოკიდებულია მონაწილის სახელფასო განაკვეთზე და ასევე ინვესტიციების
შედეგად მიღებულ ამონაგებზე.

მემკვიდრეობის შესაძლებლობა:

• მონაწილის გარდაცვალების შემთხვევაში, საპენსიო აქტივების შესაბამისი თანხა გადაეცემა მის მემკვიდრეს;
• საპენსიო დანაზოგის მემკვიდრედ შეიძლება დაინიშნოს კანონმდებლობით დადგენილი მემკვიდრეები;
• კანონი „დაგროვებითი პენსიის შესახებ“ არ ითვალისწინებს მოთხოვნას, რომ დანაზოგის მემკვიდრეებისთვის გადასაცემად აუცილებელია ანდერძის შედგენა.

მემკვიდრეობის პროცესი:

• მემკვიდრე მიმართავს საპენსიო სააგენტოს მოთხოვნით საპენსიო აქტივის გადაცემასთან დაკავშირებით სამკვიდროს გახსნის შემდეგ (თან ურთავს გარდაცვალების მოწმობას). ასევე, თუ მემკვიდრეს სურს მიიღოს საპენსიო აქტივი სრულად წარადგენს საბანკო რეკვიზიტებს;
• საპენსიო აქტივი მემკვიდრეს შეიძლება გადაეცეს ერთიანი გადახდით ან/და გარდაცვლილი მონაწილის მემკვიდრის ინდივიდუალურ საპენსიო ანგარიშზე გადატანით, მემკვიდრის არჩევანის შესაბამისად.
• საზღვარგარეთ მცხოვრებ მემკვიდრეებს საპენსიო ფონდში შეუძლია წარადგინოს შესაბამისი დოკუმენტაცია, სასურველი საბანკო რეკვიზიტები და მიიღოს საპენსიო აქტივები.

საგადასახადო ასპექტები:
კანონში დაბეგვრასთან დაკავშირებით მხოლოდ ჩანაწერი არსებობს თუ მონაწილე სამუდამოდ ტოვებს ქვეყანას ამ შემთხვევაში ექვემდებარება დაგროვებული საპენსიო აქტივი გაცემის დროს საგადასახადო კოდექსით დადგენილი წესით დაბეგვრას. სხვა შემთხვევაზე მსგავსი ჩანაწერი არ არსებობს.