საქართველოს მოქალაქეობა და სამხედრო სამსახური: მეორე მოქალაქეობის მქონე საქართველოს მოქალაქეების, სამართლებრივი ვალდებულებები
ვინ უნდა იმსახუროს საქართველოს ჯარში, როგორ უნდა მიიღოს გადავადება და რა უნდა გააკეთოს მეორე მოქალაქეობის ქონის შემთხვევაში? შეიტყვეთ სამხედრო სამსახურის წესები.
March 25, 2024
ნიკოლოზ გოგიაშვილი, იურისტი
საქართველოს კონსტიტუციის შესაბამისად, (მუხლი 70, პუნქტი 2) ქვეყნის თითოეული მოქალაქე ვალდებულია, მონაწილეობა მიიღოს სამშობლოს უსაფრთხოებისა და დაცვის უზრუნველყოფაში.
მოდით გადავხედოთ ამ პროცესის დეტალებს და გავარკვიოთ, რა ვალდებულებები ეკისრებათ მოქალაქეებს, განსაკუთრებით მათ, ვისაც საქართველოს მოქალაქეობასთან ერთად, მეორე მოქალაქეობა აქვთ.
მოდით გადავხედოთ ამ პროცესის დეტალებს და გავარკვიოთ, რა ვალდებულებები ეკისრებათ მოქალაქეებს, განსაკუთრებით მათ, ვისაც საქართველოს მოქალაქეობასთან ერთად, მეორე მოქალაქეობა აქვთ.
სამხედრო აღრიცხვა
სამხედრო აღრიცხვის, გაწვევისა და სამობილიზაციო კომისიების წესებთან დაკავშირებით, საქართველოს მთავრობის, 2023 წლის 29 დეკემბრის №543 დადგენილების თანახმად, საქართველოს 17-დან 27 წლამდე ასაკის ყველა მოქალაქე ექვემდებარება სამხედრო აღრიცხვას.
- საქართველოს მოქალაქეებთან მიმართებაში, რომლებმაც მიაღწიეს გაწვევის ასაკს და ცხოვრობენ საქართველოში, სამხედრო რეგისტრაცია ხდება გაწვევის კომისიებში, რეგისტრაციის ადგილზე ან რეალურ საცხოვრებელ ადგილზე, ყოველი წლის 1 იანვრიდან-30 აპრილამდე. წვევამდელის საპროექტო კომისიაში გამოუცხადებლობისთვის, კომისიის მოთხოვნით დაწესდა ჯარიმა, ათასი ლარის ოდენობით.
- საქართველოს მოქალაქეები, რომლებიც სამხედრო ასაკის მიღწევის დღიდან, ერთ თვეზე მეტი ხნის განმავლობაში ცხოვრობენ საზღვარგარეთ, ვალდებულნი არიან დარეგისტრირდნენ საზღვარგარეთის საქართველოს საელჩოში/საკონსულოში, განსაზღვრული ყოველთვიური ვადის გასვლიდან, ორი კვირის განმავლობაში. ამ მოთხოვნის დარღვევისთვის დაწესებულია ჯარიმა 1000 ლარის ოდენობით.
სამხედრო რეგისტრაციისგან გათავისუფლება
55-ე მუხლის მე-2 პუნქტის თანახმად, სამხედრო აღრიცხვას არ ექვემდებარება:
- ქალბატონები, რომლებსაც არ აქვთ სამხედრო სპეციალობა, გარდა ამ მუხლის მე-3 ნაწილით გათვალისწინებული შემთხვევისა (მე-3 მუხლი მიუთითებს, ქალ კადეტებზე და მათზე, ვინც სამხედრო სამსახურში საკუთარი ნებით რეგისტრირდება).საქართველოში ქალთა სავალდებულო სამხედრო სამსახური არ არის გათვალისწინებული.
- არასამხედრო, ალტერნატიულ შრომით სამსახურში მყოფი პირები. (არასამხედრო, ალტერნატიული სამსახური რეგულირდება ცალკე კანონით «არასამხედრო, ალტერნატიული სამსახური-ს შესახებ». ეს არის სამსახური იმ პირებისთვის, რომლებიც რელიგიის გამო უარს ამბობენ მსახურობაზე. ალტერნატიული სამსახურის მაგალითი — მედდა, სტიქიური უბედურებების შედეგების აღმოფხვრასთან დაკავშირებული შრომითი სამუშაოები, სოფლის მეურნეობის წარმოება და ა.შ.
- პირები, რომლებმაც მიაღწიეს თავდაცვის ძალების რეზერვისთვის დადგენილ ასაკობრივ ზღვარს. (27 წელი)
- პირები, რომლებიც იხდიან სასჯელს, თავისუფლების აღკვეთის სახით.
დამსაქმებელთა და საგანმანათლებლო დაწესებულებების პასუხისმგებლობა
საგანმანათლებლო დაწესებულებები და დამსაქმებლები ვალდებულნი არიან თავდაცვის სამინისტროს მიაწოდონ ინფორმაცია წვევამდელების შესახებ. ყოველწლიურად, პირველი სექტემბრიდან, თავდაცვის სამინისტრო ითხოვს ინფორმაციას, წვევამდელების შესახებ საგანმანათლებლო დაწესებულებებიდან, მათ შორის კერძო საგანმანათლებლო დაწესებულებებიდან. დამსაქმებლებსა და საგანმანათლებლო დაწესებულებებს არ შეუძლიათ 17 წელზე უფროსი ასაკის პირების დაქირავება ან ჩარიცხვა სამხედრო რეგისტრაციის, ან სამხედრო რეგისტრაციიდან მოხსნის დამადასტურებელი დოკუმენტის გარეშე.
სამხედრო სამსახური
პირები, რომლებიც გაივლიან სამხედრო სამსახურში რეგისტრაციას, ექვემდებარებიან სავალდებულო სამხედრო სამსახურში გაწევას, 18 წლის ასაკის მიღწევისთანავე.
სამხედრო სამსახურიდან გათავისუფლების საფუძვლები
სავალდებულო სამხედრო სამსახურიდან განთავისუფლებულნი არიან :
- ჯანმრთელობის მიზეზების გამო, წვევამდელთა ეროვნული სამხედრო სამსახურისთვის უვარგისად გამოცხადებული პირები.
- პირები, რომლებმაც გაიარეს სამხედრო სამსახური ან ალტერნატიული სამსახური, სამხედრო სამსახურის ნაცვლად, უცხო სახელმწიფოში.
- მძიმე ან განსაკუთრებით მძიმე სისხლის სამართლის დანაშაულისთვის ნასამართლევი პირები;
- საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული, შეზღუდული შესაძლებლობის სტატუსის მქონე პირები;
- პირები, რომელთა შეზღუდული შესაძლებლობის სტატუსის ვადა ამოიწურა— ამ ვადის გასვლიდან, მითითებული სტატუსის განხილვამდე პერიოდში, მაგრამ არა უმეტეს 3 თვისა.
- პირები, რომლებმაც გაიარეს არასამხედრო, ალტერნატიული შრომითი სამსახური.
- პირი, რომელიც არის ერთადერთი ვაჟი ოჯახში, რომლის ერთ-ერთი ოჯახის წევრი დაიღუპა საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობისთვის ბრძოლებში ან სამხედრო სამსახურის განხორციელების დროს.
- საქართველოს პარლამენტის წევრები
სამხედრო სამსახურის გადადების საფუძველი
წვევამდელთა ეროვნულ სამხედრო სამსახურში გაწვევის გადავადება გათვალისწინებულია:
- პირებისთვის, რომლებიც ჯანმრთელობის მიზეზების გამო, წვევამდელთა ეროვნული სამსახურისთვის დროებით (ერთ წლამდე) უვარგისად არიან აღიარებულნი.
- წვევამდელთა ეროვნული სამხედრო სამსახურისთვის შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებისთვის. (3 წლამდე)
- პირებისთვის, რომლებიც იმყოფებიან სისხლისსამართლებრივი დევნის ქვეშ– შესაბამისი ორგანოს მიერ, შესაბამისი გადაწყვეტილების მიღებამდე.
- პირებითვის, რომლებიც არიან საქართველოს უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულებების, ან უცხო ქვეყნის უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულებების სტუდენტები, რომელიც აღიარებულია უცხო სახელმწიფოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით— სწავლის დასრულებამდე, უმაღლესი განათლების თითოეულ საფეხურზე.
- პირებისთვის, რომლებიც არიან უმაღლესი სამედიცინო განათლების დიპლომის მიღების შემდგომი საფეხურის რეზიდენტები, ან (და) პირები, რომლებიც სწავლობენ ალტერნატიული რეზიდენტურის დიპლომის მიღების შემდგომ საფეხურზე, რეზიდენტურის განვითარებისთვის დადგენილ ვადაში გადიან პროფესიულ მომზადებას ერთ-ერთ სამედიცინო სპეციალობაში — რეზიდენტურის პროგრამის დასრულებამდე.
- პირებისთვის, რომლებიც არიან პროფესიული განათლების მართვის საინფორმაციო სისტემაში რეგისტრირებული პროფესიონალი სტუდენტები— შესაბამისი პროფესიული საგანმანათლებლო პროგრამის/მოკლე ციკლის საგანმანათლებლო პროგრამის დასრულებამდე, მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ მათ ვერ ისარგებლეს გაწვევის გადადების უფლებით, წვევამდელთა ეროვნული სამხედრო სამსახურის ამ ნაწილის «გ» ან «დ» ქვეპუნქტის შესაბამისად.
- აპლიკანტებისთვის — ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულების დამთავრების წელს, საგანმანათლებლო დაწესებულებაში პროფესიულ საგანმანათლებლო პროგრამაზე/მოკლე ციკლის საგანმანათლებლო პროგრამაზე ჩარიცხვამდე.
- პირებისთვის, რომლებიც არიან ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებების სტუდენტები — 20 წლამდე.
- ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულების დამთავრების წელს, ერთიან ეროვნულ გამოცდებზე დარეგისტრირებული პირებისთვის — ერთიანი ეროვნული გამოცდების შედეგების გამოცხადებამდე, ხოლო უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებაში ჩარიცხვის უფლების მიღების შემთხვევაში – იმავე წელს ამ ნაწილის «გ» ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებაში ჩარიცხვამდე.
- ზოგად სამაგისტრო გამოცდებზე დარეგისტრირებული პირებისთვის, აკადემიური უმაღლესი განათლების ფარგლებში საბაკალავრო საგანმანათლებლო პროგრამის დასრულების წელს — ზოგადი სამაგისტრო გამოცდების შედეგების გამოცხადებამდე– ხოლო ზოგადი სამაგისტრო გამოცდების წარმატებით ჩაბარების შემდეგ, აკადემიური უმაღლესი განათლების ფარგლებში, სამაგისტრო საგანმანათლებლო პროგრამაში ჩარიცხვამდე. უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულების მიერ განსაზღვრული გამოცდის/გამოცდების შედეგების გამოცხადებამდე და უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულების მიერ განსაზღვრული გამოცდის/გამოცდების წარმატებით ჩაბარების შემთხვევაში — აკადემიური უმაღლესი განათლების ფარგლებში, საბაკალავრო საგანმანათლებლო პროგრამის დამთავრების წელს, ამ ნაწილის «გ» ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებაში ჩარიცხვამდე.
- პირებისთვის, რომლებმაც აკადემიური უმაღლესი განათლების ფარგლებში, სადოქტორო საგანმანათლებლო პროგრამაში სწავლის გასაგრძელებლად მიმართეს, გაწვევის კომისიას სამხედრო სამსახურში გაწვევის გადავადების მოთხოვნით — აკადემიური უმაღლესი განათლების ფარგლებში, სამაგისტრო საგანმანათლებლო პროგრამის დასრულების წელს. ამ ნაწილის «გ» ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებაში შესაბამისი განცხადების შეტანამდე და აღნიშნული განცხადების – წარდგენის შემდეგ უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულების მიერ მიღებამდე, იმავე წელს, ამ ნაწილის «გ» ქვეპუნქტით გათვალისწინებული გადაწყვეტილებებით, აკადემიური უმაღლესი განათლების ფარგლებში, სადოქტორო საგანმანათლებლო პროგრამაზე ჩარიცხვის შესახებ.
- საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი წესით რეგისტრირებულ პირებისთვის, უმაღლესი სამედიცინო საგანმანათლებლო დაწესებულების დამთავრების წელს, რეზიდენტურაში ჩარიცხვისთვის კონკურსში მონაწილეობის — რეგისტრაციის წელს გამოცხადებული კონკურსის დასრულებამდე, ხოლო საკონკურსო ადგილის დაკავების შემთხვევაში, კონკურსის შედეგების საფუძველზე, — იმავე წელს უმაღლეს საგანმანათლებლო დაწესებულებაში ჩარიცხვამდე ამ ნაწილის «დ» ქვეპუნქტით გათვალისწინებულ შემთხვევაში.
- პირებისთვის, რომელთა ოჯახის წევრები არიან საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული, შეზღუდული შესაძლებლობის სტატუსის მქონე პირები (მეუღლეები, შვილები, დედები, მამები, დები, ძმები, ბებია-ბაბუა), რომლებსაც არ ჰყავთ სხვა დამხმარე პირები. თუ პირი, რომელიც ასევე ექვემდებარება წვევამდელთა ეროვნულ სამხედრო სამსახურს, ცხოვრობს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის სტატუსის მქონე ოჯახის წევრთან, წვევამდელების ეროვნულ სამხედრო სამსახურში გაწვევას ექვემდებარება უფროსი პირი, გარდა ნებაყოფლობითი წერილობითი თანხმობისა, წვევამდელთა ეროვნული სამხედრო სამსახურის შესრულებაზე უმცროსი პირის მიერ.
- პირებისთვის, რომელსაც ჰყავთ ორი, ან მეტი ბავშვი
- პირებისთვის, რომელთაც პასუხისმგებლობა აქვფ აღებული არასრულწლოვან დებზე ან ძმებზე.
- პირებისთვის, რომლებიც არიან დედის ან მამის ერთადერთი შვილები.
- სოფლებში ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებებში ექიმად ან მასწავლებლად მომუშავე პირებისთვის.
- პირებისთვის,, რომლებსაც წვევამდელების ეროვნულ სამხედრო სამსახურში გაწვევის გადავადების უფლება მიენიჭათ საქართველოს პრემიერ-მინისტრისგან.
- ერთი შვილის მყოლი პირებისთვის — ბავშვის დაბადებიდან 3 წლის განმავლობაში.
- პირებისთვის, რომლებსაც მინიჭებული აქვთ დოქტორის აკადემიური ხარისხი ან მასთან თანხვედრაში მყოფი აკადემიური ხარისხი, ახორციელებენ სასწავლო ან კვლევით საქმიანობას.
- პირებისთვის, რომლებიც არიან მარტოხელა მამები, რომელთა მეუღლეები გარდაიცვალნენ ან ჩამოერთვათ მშობლის უფლება.
- პირები, რომლებიც არიან საქართველოს სახელმწიფო ხელისუფლების ან ადგილობრივი ხელისუფლების საარჩევნო ორგანოს წევრები.
- საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტროს სისტემაში მომუშავე პირებისთვის, საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს სისტემაში შემავალი სახელმწიფო დაქვემდებარებული დაწესებულება — სპეციალური პენიტენციური სამსახური, საქართველოს სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის სისტემები, საქართველოს დაზვერვის სამსახური ან სახელმწიფო უსაფრთხოების სპეციალურ სამსახურში მომუშავე და ამ ქვეპუნქტით განსაზღვრულ დაწესებულებებში მომუშავე პირებისთვის, გამოძახებულ წვევამდელთა ამ კოდექსის 72-ე მუხლის პირველი ნაწილის ძალაში შესვლამდე.
- პირებისთვის, რომელთა წინააღმდეგაც გამოიყენება პირობითი სასჯელი — აღნიშნული ნასამართლობის ვადის გასვლამდე.
- ამ პროგრამის განმავლობაში – უმცროსი რეზერვის ოფიცრების ნებაყოფლობით სამხედრო მომზადების პროგრამაში ჩარიცხული პირებისთვის.
- პირები, რომლებმაც გადაიხადეს ამ კოდექსით დადგენილი წვევამდელების ეროვნულ სამხედრო სამსახურში გაწვევის გადავადების საფასური.
სამხედრო რეგისტრაციიდან გათავისუფლება
პირი ექვემდებარება სამხედრო რეგისტრაციიდან მოხსნას, თუ:
- სამობილიზაციო რეზერვში ყოფნის ასაკობრივ ზღვარს მიაღწია (27 წელი), გარდა საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი შემთხვევებისა.
- იხდის სასჯელს თავისუფლების აღკვეთის სახით.
- ჩამორთმეული აქვს საქართველოს მოქალაქეობა.
- ითვლებოდა უგზო-უკვლოდ დაკარგულად ან გამოცხადდა გარდაცვლილად.
- გამოძახებულ იქნა ალტერნატიულ შრომით სამსახურში.
- გარდაცვალების შემთხვევაში.
საქართველოს მოქალაქეობიდან გასვლა და სამხედრო მოვალეობა
საქართველოს მოქალაქეობის შესახებ კანონის თანახმად, საქართველოს მოქალაქეს შეიძლება უარი ეთქვას საქართველოს მოქალაქეობაზე, თუ მას არ აქვს შესრულებელი სამხედრო ვალდებულებები.
საქართველოს მოქალაქეობისა და მეორე მოქალაქეობის მქონე პირთა სამხედრო რეგისტრაციისა და სამხედრო სამსახურის თავისებურებები
საქართველოს მოქალაქეებს დაბადებით ან სამხედრო ასაკის მიღწევამდე (17 წელი) შეუძლიათ მიიღონ მეორე მოქალაქეობა, ხოლო უცხო ქვეყნის მოქალაქეებს შეუძლიათ მიიღონ საქართველოს მოქალაქეობა კანონით დადგენილი საფუძვლებით, სანამ არ მიაღწევენ სამხედრო რეგისტრაციის ასაკს (27 წელი).
საქართველოს მოქალაქეობისა და მეორე მოქალაქეობის მქონე პირები ვალდებულნი არიან დარეგისტრირდნენ სამხედრო სამსახურში, როგორც ზემოთ აღინიშნა, მაგრამ ამავე დროს აქვთ უფლება აირჩიონ ქვეყანა სამხედრო სამსახურისთვის.
- დაბადებით საქართველოს მოქალაქეებისთვის უცხო ქვეყანაში სამხედრო სამსახურის გავლის შესაძლებლობა შეთანხმებული უნდა იყოს საქართველოს თავდაცვის სამინისტროსთან — „საქართველოს მოქალაქეობის შესახებ კანონის 21-ე მუხლის შესაბამისად". საქართველოს მოქალაქეებს, რომლებიც საქართველოს თავდაცვის სამინისტროს თანხმობის გარეშე მსახურობენ მეორე მოქალაქეობის ქვეყანაში, შეიძლება ჩამოერთვათ საქართველოს მოქალაქეობა.
- საქართველოს მოქალაქეებისთვის, რომლებმაც მიიღეს საქართველოს მოქალაქეობა გამონაკლისი შემთხვევის საფუძველზე ან შეინარჩუნეს საქართველოს მოქალაქეობა სხვა ქვეყნის მოქალაქეობის მიღებისას, (მათ შორის დაბადებით) ასეთი თანხმობის მიღება არ არის საჭირო და სამხედრო სამსახურის ქვეყნის არჩევანი მთლიანად მათზე რჩება.
აუცილებელია თუ არა სამხედრო სამსახურის გავლა საქართველოში, თუ საქართველოს მოქალაქეობა გაწვევის პერიოდში იქნა მიღებული?
საქართველოს მოქალაქეობის მიღებისას სავალდებულო სამხედრო სამსახურის გავლის აუცილებლობის საკითხთან დაკავშირებით, „თავდაცვის კოდექსის" 64-ე მუხლი ითვალისწინებს მთელ რიგ საფუძვლებს, რომლითაც საქართველოს მოქალაქე თავისუფლდება სამსახურის ვალდებულებისაგან. კერძოდ, ამ მუხლის 1-ლი პუნქტის, “ბ” ქვეპუნქტი აცხადებს, რომ საქართველოში, სამხედრო სამსახურიდან გათავისუფლებულნი არიან ის მოქალაქეები, რომლებმაც გაიარეს სამხედრო სამსახურ იუცხო სახელმწიფოს სამხედრო ძალებში, ან ალტერნატიული სამსახური, სამხედრო სამსახურის შემცვლელად. ამ ფაქტის დასადასტურებლად სამხედრო ან ალტერნატიული სამსახურის დამადასტურებელი დოკუმენტი უნდა წარედგინოს სამხედრო გაწვევისა და რეკრუტირების ეროვნულ სააგენტოს.
დასასრულს, აღსანიშნავია, რომ კანონის თანახმად, საქართველოში სამხედრო სამსახური შეიძლება გაიარონ არა მხოლოდ ქვეყნის მოქალაქეებმა, არამედ მოქალაქეობის არმქონე პირებმაც, მაგრამ მხოლოდ პრემიერ-მინისტრის თანხმობით.
მოგეწონათ სტატია? გაგვიზიარე შენი აზრი
გაქვთ შეკითხვა?
მარია გუსეინოვა
კომერციული განყოფილების წამყვანი მენეჯერი
კომერციული განყოფილების წამყვანი მენეჯერი