ფიზიკური პირის საგადასახადო რეზიდენტობა საქართველოში

საქართველოში საგადასახადო რეზიდენტის სტატუსის დადგენის სახემძღვანელო, ვადის გასვლის, შესაძლო განსაკუთრებული მოთხოვნების და გადასახადის გადახდის ჩათვლით.

April 4, 2024

გიორგი ჟუჟუნაშვილი, ადვოკატი, საგადასახადო პრაქტიკის პარტნიორი

ბლოგი
→
ცხოვრება საქართველოში
→
ფიზიკური პირის საგადასახადო რეზიდენტობა საქართველოში

საგადასახადო რეზიდენტის გარჩევა ითვლება ძალიან მნიშვნელოვან ნაწილად, საგადასახადო ვალდებულებების დადგენის დროს.

თვითონ გადასახადები ხშირად დამოკიდებულია ან რეზიდენტობის პრინციპზე, ან ტერიტორიის პრინციპზე. განსხვავების არსი მდგომარეობს იმაში, რომ რეზიდენტობის პრინციპით, სუბიექტი განსაზღვრავს დაბერგვის ობიექტს, ხოლო ტერიტორიული პრინციპით- გადასახადის გადახდის ვალდებულება დამოკიდებულია ობიექტზე.

მარტივად რომ ვთქვათ, ზოგიერთ ქვეყანაში მცხოვრების სტატუსი (რეზიდენტი ან არარეზიდენტი) პირდაპირ დაკავშირებულია გადასახადის რაოდენობაზე. ზოგადად ამ წესებს იცავენ განვითარებული ქვეყნები.

ვინ არის საგადასახადო რეზიდენტი?

საგადასახადო რეზიდენტი- ეს არის ფიზიკური პირი ან ორგანიზაცია, რომელიც კანონმდებლობის მიხედვით ექვემდებარება საშემოსავლო გადასახადს ამ ქვეყნის კრიტერიუმების მიხედვით, რომელიც მიუთითებს პიროვნების პირდაპირ კავშირს ქვეყანასთან.ფიზიკური პირებისთვის საგადასახადო რეზიდენტობა ჩვეულებრივ განისაზღვრება ქვეყანაში ყოფნის ხანგრძლივობით საგადასახადო პერიოდში. (ჩვეულებრივ 183 დღე ან მეტი წლის განმავლობაში).

როგორ მივიღოთ საგადასახადო რეზიდენტის სტატუსი საქართველოში?

საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 32-ე მუხლის თანახმად, საგადასახადო რეზიდენტები ხდებიან ის ფიზიკური პირები, რომლებიც იმყოფებიან ქვეყანაში 183 დღე 12 კალენდარული თვის განმავლობაში. საგადასახადო რეზიდენტის სტატუსი მოქმედებს მისი მიღების წელს. მომდევნო წელს საჭიროა პროცედურის განმეორება.

საქართველოში ფაქტობრივი ყოფნის პერიოდში არ მოიაზრება ის დრო, როდესაც პირი საქართველოში იმყოფებოდა, როგორც:

დიპლომატიური ან საკონსულო სტატუსის მქონე პირი ან ასეთი სტატუსის მქონე პირის ოჯახის წევრი.
საქართველოს საერთაშორისო ხელშეკრულების შესაბამისად მოქმედი საერთაშორისო ორგანიზაციის თანამშრომელი, ან საქართველოში უცხო სახელმწიფოს საჯარო სამსახურში მყოფი პირი, ან ასეთი პირის ოჯახის წევრი, გარდა საქართველოს მოქალაქეებისა.
ერთი უცხო სახელმწიფოდან მეორეში საქართველოს ტერიტორიის გავლით გადაადგილებისას.
დასასვენებლად ან სამკურნალოდ.

ვადების გაანგარიშება სტატუსის დასადგენად

ფიზიკური პირი საგადასახადო რეზიდენტი ხდება იმ წელს, როცა გავიდა მითითებული 183 საცხოვრებელი დღე.

მაგალითად თუ თქვენ საქართველოში გაატარეთ 183 დღე 2023 წელს, მაგრამ 183-ე დღე გავიდა 2024 წლის პირველ იანვარს, თქვენ საგადასახადო რეზიდენტის სტატუსის დამტკიცება შეგიძლიათ 2024 წელს, მათ შორის თუ თქვენ წახვედით ქვეყნიდან 2024 წლის ორ იანვარს.

თუ საქართველოში ცხოვრების 183-ე დღე გავიდა 2023 წლის 20 დეკემბერს, მაგრამ 2024 წლის იანვარში თქვენ აგრძელებთ ქვეყანაშჯ ცხოვრებას, საგადასახადო რეზიდენტის სტატუსი მოგენიჭებათ მხოლოდ 2023 წელს. გარდა ამისა, 2023 წლის 21 დეკემბერს საგადასახადო რეზიდენტის სტატუსის დასადგენად დაიწყება ახალი 12 კალენდარული თვის ათვლა, რომლის განმავლობაშიც თქვენ ვალდებული ხართ იმყოფებოდეთ ქვეყანაში 183 დღის განმავლობაში. ამ ქეისით შესაძლებელია არ დაადასტუროთ საგადასახადო რეზიდენტის სტატუსი 2023 წელს და დაგროვებული დღეები გამოიყენოთ საგადასახადო რეზიდენტის სტატუსის მისაღებად 2024 წელს- ამ მოთხოვნის წარდგენა შეგიძლია 2024 წლის პირველი იანვრიდან. ახალი პერიოდი ამ შემთხვევაში დაიწყება 2024 წლის ორი იანვრიდან, ხოლო საგადასახადო რეზიდენტის სტატუსის მოპოვების უფლება 2023 წლისთვის დაკარგავთ.

შეიძლება თუ არა საგადასახადო რეზიდენტის წოდების მიღება განსაკუთრებულ შემთხვევებში, ქვეყანაში ცხოვრების გარეშე?

საქართველო არის ერთ-ერთი გამონაკლისი სახელმწიფო, რომელიც შესაბამისი კაპიტალის არსებობის შემთხვევაში საშუალებას აძლევს არარეზიდენტ პირებს (ე.წ. მნიშვნელოვანი ქონებით უზრუნველყოფილი პირი) მიიღონ საქართველოს საგადასახადო რეზიდენტის სტატუსი ქვეყანაში ერთი დღის გატარების გარეშე. საქართველოს საგადასახადო რეზიდენტის სტატუსის მისაღებად, როგორც პირი რომელიც უზრუნველყოფილია მნიშვნელოვანი ქონებით, თქვენ ერთდროულად უნდა აკმაყოფილებდეთ შემდეგ სამ მოთხოვნას:

მოთხოვნები შემოსავლებთან დაკავშირებით:
• დაინტერესებული პირის ქონების ჯამური ღირებულება არის არანაკლებ 3 000 000 ლარისა ან
• მისი ჯამური შემოსავალი ბოლო 3 წლის განმავლობაში აღემატებოდა 200 000 ლარს;
მოთხოვნების საქართველოსთან არსებულ კავშირებთან დაკავშირებით:
• განმცხადებელი არის საქართველოს მოქალაქე ან აქვს საქართველოს ბინადრობის უფლება ან
• მისი შემოსავალი საქართველოში არსებული წყაროდან შეადგენს 25 000 ლარის წელიწადში
მოთხოვნებიბსაქართველოს ტერიტორიაზე ქონების არსებობასთან დაკავშირებით:
• დაინტერესებულ პირი ფლობს ქონებას (მათ შორის ნაღდი ფული, უძრავი ქონება, სატრანსპორტო საშუალებები) საქართველოს ტერიტორიაზე, საერთო საბაზრო ღირებულებით არანაკლებ 500 000 აშშ დოლარისა.

მნიშვნელოვანია:

3 000 000 ლარის საერთო საბაზრო ღირებულების ქონება შეიძლება არსებობდეს როგორც საქართველოში, ასევე მის ფარგლებს გარეთ.
ქონების ტიპს მნიშვნელობა არ აქვს: სახლები, ბინები, იახტები, მანქანები, ნაღდი ფული, ფასიანი ქაღალდები.

პიროვნებას შეუძლია გაატაროს 183 დღე საქართველოს ტერიტორიაზე და ამასთან ერთად არ მიიღოს საგადასახადო რეზიდენტის სტატუსი და ასევე პირიქით, შეიძლება არც ერთი დღე არ გაატაროს საქართველოში, მაგრამ ჰქონდეს საგადასახადო რეზიდენტის სტატუსი- გამონაკლის შემთხვევებში.

შეიძლება თუ არა საგადასახადო რეზიდენტის სტატუსის დაკარგვა საქართველოში?

თუ პიროვნება არ იმყოფება საქართველოს ტერიტორიაზე 183 დღეზე მეტ ხანს, 12 კალენდარული თვის განმავლობაში, ის როგორც წესი კარგად საგადასახადო რეზიდენტის სტატუსს. ამ შემთხვევაში, პირს უნდა შეეძლოს დაადასტუროს, რომ ის არ იმყოფებოდა სხვა ქვეყნის ტერიტორიაზე, მოგზაურობისთვის, სამკურნალოდ, მივლინებისთვის ან სწავლისთვის, რაც შეიძლება დადასტურდეს, მაგალითად, სხვა ქვეყნის ბინადრობის ნებართვით, რომელიც მიღებულია დასაქმების ან ოჯახის გაერთიანების საფუძველზე.

როგორ დავადასტუროთ საქართველოს საგადასახადო რეზიდენტობა?

საქართველოს საგადასახადო რეზიდენტის სტატუსი შეიძლება დადასტურდეს საგადასახადო ორგანოს ცნობით, რომელიც გაცემულია დაინტერესებული პირის ან მისი წარმომადგენლის მოთხოვნით მინდობილობით.

საშემოსავლო გადასახადის გადახდისას რეზიდენტებისა და არარეზიდენტებისთვის თანხის დაბეგვრა

დეკლარირების განსაკუთრებულობა
- თუ ფიზიკური პირი არის საქართველოს საგადასახადო რეზიდენტი, ის ვალდებულია დაადეკლარიროს როგორც საქართველოს წყაროებიდან მიღებული შემოსავალი, ასევე უცხოეთიდან მიღებული შემოსავალი.ამასთანავე საშემოსავლო გადასახადი გამოითვლება მხოლოდ იმ შემოსავლიდან, რომელიც მიღებულია საქართველოში არსებული წყაროებიდან. ვინაიდან უცხოური ინვესტიციები მნიშვნელოვან როლს ასრულებს საქართველოს ეკონომიკაში, დაბეგვრის პრინციპი ეფუძნება შემოსავლის წყაროს "ეროვნებას, ე.ი. ტერიტორიულობის პრინციპის. ერთის მხრივ, სახელმწიფო იზიდავს ინვესტორებს დაბალი გადასახადებით, მეორე მხრივ კი არ იბეგრება ინვესტორის შემოსავალი საქართველოს ფარგლებს გარეთ არსებული წყაროებიდან (იგულისხმება პასიური შემოსავალი).
- არარეზიდენტ ფიზიკურ პირთან მიმართებაში დეკლარაციაში ასახვას ექვემდებარება მხოლოდ საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებული შემოსავალი, რომელიც ასევე ექვემდებარება საშემოსავლო გადასახადს.
გადასახადის განაკვეთი
- თუ არარეზიდენტი ფიზიკური პირი საქართველოს რეზიდენტი იურიდიული პირისგან იღებს შემოსავალს ჰონორარის სახით, მისი შემოსავალი იბეგრება ჰონორარის მიღების დროს და შეადგენს 5%-ს.
- იგივე სიტუაციაში ფიზიკური რეზიდენტი პირის შემოსავალი იბეგრება 20%-ით.

საქართველოსა და სხვა ქვეყნებს შორის ორმაგი საშემოსავლო გადასახადისგან თავის არიდება

საქართველოს საგადასახადო რეზიდენტს აქვს უფლებამოსილება, გახდეს სხვა ქვეყნის საგადასახადო რეზიდენტი. ამ შემთხვევაში, საგადასახადო ვალდებულების შესრულების დროს აუცილებელია გამოყენებულ იქნას შეთანხმება ორმაგი გადასახადის თავის არიდების შესახებ და გადასახადებისგან თავის არიდების პრევენცია, რომლის საფუძველზეც ობიექტური კრიტერიუმების მიხედვით (მაგალითად: მუდმივი საცხოვრებელი, ცხოვრებისეული ინტერესები, მოქალაქეობა და ა.შ) პიროვნება ჩაითვლება ამა თუ იმ სახელმწიფოს რეზიდენტად.

ამ დროისთვის, საქართველომ ხელი მოაწერა მსგავს შეთანხმებას 58 სახელმწიფოსთან. (სრული ჩამონათვალი იხილეთ აქ:) შეგახსენებთ, რომ საქართველოს და რუსეთის ფედერაციას, საქართველოსა და აშშ-ს შორის, ორმაგი გადასახადისგან თავის არიდების ხერხები არ არის წარმოდგენილი.

და საბოლოოდ, ვინები არიან ფიზიკური არარეზიდენტი პირები?

პასუხი მარტივია: ისინი, ვინებიც საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით არ ითვლებიან საგადასახადო რეზიდენტებად.

ინდივიდუალური მეწარმის სტატუსი, დასაქმებული საქართველოში, ბინადრობის უფლების მქონე, კომპანიის რეგისტრაცია, კომპანიის ხემძღვანელობაში მონაწილეობის მიღება (მაგალითად, დირექტორი) და ასევე საგადასახადო ნომრის ქონა, არ წარმოადგენს საქართველოში, პიროვნების საგადასახადო რეზიდენტად აღიარების საფუძველს.

მოგეწონათ სტატია? გაგვიზიარე შენი აზრი

გაქვთ შეკითხვა?

მარია გუსეინოვა
კომერციული განყოფილების წამყვანი მენეჯერი

უბრალოდ შეავსეთ ფორმა ქვემოთ მოცემული ღილაკის დახმარებით ან მოგვწერეთ თქვენთვის მოსახერხებელ მესენჯერში: WhatsApp, Telegram

დაგვიკავშირდით