21 იანვარი 2025
CRS და ქართული ბანკები: ფინანსური გამჭვირვალობის ახალი ეტაპი და მისი შედეგები.
რა უნდა იცოდნენ ქონებისა და საბანკო ანგარიშების მფლობელებმა საქართველოში CRS-ის საერთაშორისო საგადასახადო ინფორმაციის გაცვლის შესახებ.
საქართველოში 2023 წლიდან ამოქმედდა საერთაშორისო საგადასახადო ინფორმაციის გაცვლის პროცედურა CRS-ის (Common Reporting Standard) სტანდარტის მიხედვით. იმ ფიზიკური პირებისთვის, რომლებსაც საქართველოს ბანკში აქვთ ანგარიში, ნიშნავს იმას, რომ მათი ფინანსური ანგარიშების მონაცემები ავტომატურად გადაიგზავნება CRS-ის მონაწილე ქვეყნების საგადასახადო ორგანოებში, სადაც ისინი საგადასახადო რეზიდენტებად ითვლებიან. საქართველოს მოქალაქეობა ან ბინადრობის ნებართვა ამ ანგარიშგებისთვის გადამწყვეტი არაა – მთავარია საგადასახადო რეზიდენტობა.
რა არის CRS და რატომ არის ეს საჭირო?
CRS (Common Reporting Standard) არის საერთაშორისო სტანდარტი, რომელიც შემუშავებულია ფინანსური გამჭვირვალობის გასაუმჯობესებლად და საგადასახადო გადაუხდელობასთან საბრძოლველად. მისი მიზანია მონაწილე ქვეყნებს შორის საგადასახადო ინფორმაციის ავტომატური გაცვლა.
2023 წლის ბოლოსთვის CRS-ს შეუერთდა 120 ქვეყანა, თუმცა, ალბანეთი, სომხეთი, ბელარუსია, ბოსნია/ჰერცეგოვინა, სერბეთი და აშშ (სადაც მოქმედებს FATCA სტანდარტი), ჯერ კიდევ არ მონაწილეობენ ამ პროცესში. საქართველო CRS-ს ოფიციალურად 2022 წელს შეუერთდა, ხოლო პირველი ანგარიშგების წელი 2023 წელია. 2023 წლის მონაცემები ქართული ბანკების მიერ CRS-ის მონაწილე ქვეყნების საგადასახადო ორგანოებში გაიგზავნება 2024 წლის სექტემბერში.
CRS (Common Reporting Standard) არის საერთაშორისო სტანდარტი, რომელიც შემუშავებულია ფინანსური გამჭვირვალობის გასაუმჯობესებლად და საგადასახადო გადაუხდელობასთან საბრძოლველად. მისი მიზანია მონაწილე ქვეყნებს შორის საგადასახადო ინფორმაციის ავტომატური გაცვლა.
2023 წლის ბოლოსთვის CRS-ს შეუერთდა 120 ქვეყანა, თუმცა, ალბანეთი, სომხეთი, ბელარუსია, ბოსნია/ჰერცეგოვინა, სერბეთი და აშშ (სადაც მოქმედებს FATCA სტანდარტი), ჯერ კიდევ არ მონაწილეობენ ამ პროცესში. საქართველო CRS-ს ოფიციალურად 2022 წელს შეუერთდა, ხოლო პირველი ანგარიშგების წელი 2023 წელია. 2023 წლის მონაცემები ქართული ბანკების მიერ CRS-ის მონაწილე ქვეყნების საგადასახადო ორგანოებში გაიგზავნება 2024 წლის სექტემბერში.
როგორ ხდება ინფორმაციის გაცვლა?
CRS-ის ფარგლებში ინფორმაციის გაცვლის პროცესი საქართველოში რამდენიმე ეტაპს მოიცავს:
1.მონაცემების შეგროვება ბანკებისა და სხვა ფინანსური ინსტიტუტების მიერ:
ქართული ბანკები და ფინანსური ინსტიტუტები ვალდებულნი არიან ყოველწლიურად შეაგროვონ ინფორმაცია იმ კლიენტებზე, რომლებიც CRS-ის მონაწილე ქვეყნების საგადასახადო რეზიდენტები არიან. ამისათვის გამოიყენება KYC (Know Your Customer – „იცნობდე შენს კლიენტს“) კითხვარები და თვითდეკლარირების ფორმები, სადაც კლიენტები აღნიშნავენ თავიანთ საგადასახადო რეზიდენტობას.
2.მონაცემების გადაცემა საქართველოს შემოსავლების სამსახურში:
ინფორმაციის შეგროვების შემდეგ, ბანკები მონაცემებს საქართველოს შემოსავლების სამსახურში გადასცემენ. ეს მონაცემები მოიცავს არარეზიდენტი კლიენტის პირად და საგადასახადო ინფორმაციას, ანგარიშის მდგომარეობას, შემოსავლებს, ანგარიშის ტიპსა და ნომერს, ანგარიშგების წლის ბოლოს ნაშთს, შემოსულ თანხებსა და გასავალს.
3.მონაცემების გადაცემა CRS-ის მონაწილე ქვეყნების საგადასახადო ორგანოებში:
საქართველოს შემოსავლების სამსახური ამუშავებს მიღებულ მონაცემებს და გადასცემს მათ ანგარიშის მფლობელის საგადასახადო რეზიდენტობის ქვეყნის საგადასახადო ორგანოებს სტანდარტიზებული XML ფორმატით. ინფორმაციის გაცვლა ყოველწლიურად ხდება ანგარიშგების წლის დასრულებიდან ცხრა თვის განმავლობაში.
CRS-ის ფარგლებში ინფორმაციის გაცვლის პროცესი საქართველოში რამდენიმე ეტაპს მოიცავს:
1.მონაცემების შეგროვება ბანკებისა და სხვა ფინანსური ინსტიტუტების მიერ:
ქართული ბანკები და ფინანსური ინსტიტუტები ვალდებულნი არიან ყოველწლიურად შეაგროვონ ინფორმაცია იმ კლიენტებზე, რომლებიც CRS-ის მონაწილე ქვეყნების საგადასახადო რეზიდენტები არიან. ამისათვის გამოიყენება KYC (Know Your Customer – „იცნობდე შენს კლიენტს“) კითხვარები და თვითდეკლარირების ფორმები, სადაც კლიენტები აღნიშნავენ თავიანთ საგადასახადო რეზიდენტობას.
2.მონაცემების გადაცემა საქართველოს შემოსავლების სამსახურში:
ინფორმაციის შეგროვების შემდეგ, ბანკები მონაცემებს საქართველოს შემოსავლების სამსახურში გადასცემენ. ეს მონაცემები მოიცავს არარეზიდენტი კლიენტის პირად და საგადასახადო ინფორმაციას, ანგარიშის მდგომარეობას, შემოსავლებს, ანგარიშის ტიპსა და ნომერს, ანგარიშგების წლის ბოლოს ნაშთს, შემოსულ თანხებსა და გასავალს.
3.მონაცემების გადაცემა CRS-ის მონაწილე ქვეყნების საგადასახადო ორგანოებში:
საქართველოს შემოსავლების სამსახური ამუშავებს მიღებულ მონაცემებს და გადასცემს მათ ანგარიშის მფლობელის საგადასახადო რეზიდენტობის ქვეყნის საგადასახადო ორგანოებს სტანდარტიზებული XML ფორმატით. ინფორმაციის გაცვლა ყოველწლიურად ხდება ანგარიშგების წლის დასრულებიდან ცხრა თვის განმავლობაში.
რა ინფორმაციის შეგროვება ევალებათ ბანკებს CRS-ის სტანდარტის მიხედვით?
CRS-ის მიხედვით, საქართველოს ფინანსური ინსტიტუტები, მათ შორის ბანკები და სხვა ფინანსური ორგანიზაციები, ვალდებულნი არიან შეაგროვონ და გადასცენ შემდეგი ინფორმაცია იმ კლიენტების ანგარიშებზე, რომლებიც CRS-ის მონაწილე ქვეყნების საგადასახადო რეზიდენტები არიან:
1.ანგარიშის მფლობელების იდენტიფიკაცია:
CRS-ის მიხედვით, საქართველოს ფინანსური ინსტიტუტები, მათ შორის ბანკები და სხვა ფინანსური ორგანიზაციები, ვალდებულნი არიან შეაგროვონ და გადასცენ შემდეგი ინფორმაცია იმ კლიენტების ანგარიშებზე, რომლებიც CRS-ის მონაწილე ქვეყნების საგადასახადო რეზიდენტები არიან:
1.ანგარიშის მფლობელების იდენტიფიკაცია:
- ფიზიკური პირები: სახელი, გვარი, დაბადების თარიღი და ადგილი, საგადასახადო საიდენტიფიკაციო ნომერი (TIN), საგადასახადო რეზიდენტობის ქვეყანა და მისამართი.
- იურიდიული პირები: კომპანიის სახელწოდება, რეგისტრაციის ქვეყანა, TIN, საგადასახადო რეზიდენტობის ქვეყანა და საჭიროების შემთხვევაში, კონტროლირებადი პირების მონაცემები.
2.კონტროლირებადი პირების იდენტიფიკაცია:
იურიდიული პირების ან არასამართლებრივი სტრუქტურების შემთხვევაში, ფინანსური ინსტიტუტები ვალდებულნი არიან დაადგინონ კონტროლირებადი პირები (beneficial owners), რომლებიც ფაქტობრივად აკონტროლებენ ან ფლობენ აღნიშნულ სტრუქტურას. მათზე ინფორმაცია მოიცავს სახელს, დაბადების თარიღსა და ადგილს, საგადასახადო რეზიდენტობის ქვეყანას, TIN-ს და მისამართს.
იურიდიული პირების ან არასამართლებრივი სტრუქტურების შემთხვევაში, ფინანსური ინსტიტუტები ვალდებულნი არიან დაადგინონ კონტროლირებადი პირები (beneficial owners), რომლებიც ფაქტობრივად აკონტროლებენ ან ფლობენ აღნიშნულ სტრუქტურას. მათზე ინფორმაცია მოიცავს სახელს, დაბადების თარიღსა და ადგილს, საგადასახადო რეზიდენტობის ქვეყანას, TIN-ს და მისამართს.
3.ფინანსური ანგარიშების შესახებ ინფორმაცია:
- ანგარიშის ნომერი: საბანკო ან სადეპოზიტო ანგარიშის უნიკალური იდენტიფიკატორი.
- ანგარიშის ტიპი: მაგალითად, სადეპოზიტო, საინვესტიციო, კასტოდიური და ა.შ.
- ანგარიშის სტატუსი: ანგარიში აქტიურიანგარიშგების მომენტში თუ დახურული იყო ანგარიშგების პერიოდში.
4.ანგარიშის ფინანსური მაჩვენებლები:
- ანგარიშის ნაშთი ანგარიშგების პერიოდის ბოლოს.
- შემოსავლები: დივიდენდები, პროცენტები, აქტივების გაყიდვიდან მიღებული თანხები, საინვესტიციო შემოსავლები და სხვა შემოსავლები.
- გადახდები: თანხების განაღდება, დივიდენდები, პროცენტები, აქტივების გაყიდვა და სხვა ოპერაციები, რომლებიც ამცირებენ ანგარიშის ნაშთს.
- პროცენტული შემოსავლები: ინფორმაცია ანგარიშზე დარიცხული პროცენტული შემოსავლების შესახებ.
5.საგადასახადო რეზიდენტობა:
ბანკები ვალდებულნი არიან დაადგინონ ანგარიშის მფლობელის საგადასახადო რეზიდენტობის ქვეყანა და გადასცენ ინფორმაცია ყველა შესაბამის იურისდიქციას.
6.საგადასახადო საიდენტიფიკაციო ნომერი (TIN):
ნომერი, რომელიც გაიცემა რეზიდენტობის ქვეყანაში საგადასახადო მიზნებისთვის.
7.ანგარიშის ვალუტა:
ვალუტა, რომელშიც ანგარიში გახსნილია და ოპერაციები ხორციელდება.
8.აქტივებიდან მიღებული შემოსავლები:
თუ ანგარიშზე ინვესტიციური აქტივებია, როგორიცაა ფასიანი ქაღალდები ან საინვესტიციო ფონდების წილები, ფინანსური ინსტიტუტები იტყობინებიან შემოსავლებზე, მათ შორის დივიდენდებზე, ფასიანი ქაღალდების გაყიდვიდან ან გამოსყიდვიდან მიღებულ შემოსავლებზე და სხვა საინვესტიციო შემოსავლებზე.
9.ანგარიშის დახურვის ინფორმაცია:
ანგარიშის დახურვის თარიღი და ნაშთი დახურვის მომენტში, თუ ანგარიში დახურული იყო ანგარიშგების პერიოდში.
10.მონაცემთა აქტუალურობა:
ბანკები ვალდებულნი არიან რეგულარულად განაახლონ კლიენტების მონაცემები, რათა გამოავლინონ ცვლილებები საგადასახადო რეზიდენტობის სტატუსში.
ბანკები ვალდებულნი არიან დაადგინონ ანგარიშის მფლობელის საგადასახადო რეზიდენტობის ქვეყანა და გადასცენ ინფორმაცია ყველა შესაბამის იურისდიქციას.
6.საგადასახადო საიდენტიფიკაციო ნომერი (TIN):
ნომერი, რომელიც გაიცემა რეზიდენტობის ქვეყანაში საგადასახადო მიზნებისთვის.
7.ანგარიშის ვალუტა:
ვალუტა, რომელშიც ანგარიში გახსნილია და ოპერაციები ხორციელდება.
8.აქტივებიდან მიღებული შემოსავლები:
თუ ანგარიშზე ინვესტიციური აქტივებია, როგორიცაა ფასიანი ქაღალდები ან საინვესტიციო ფონდების წილები, ფინანსური ინსტიტუტები იტყობინებიან შემოსავლებზე, მათ შორის დივიდენდებზე, ფასიანი ქაღალდების გაყიდვიდან ან გამოსყიდვიდან მიღებულ შემოსავლებზე და სხვა საინვესტიციო შემოსავლებზე.
9.ანგარიშის დახურვის ინფორმაცია:
ანგარიშის დახურვის თარიღი და ნაშთი დახურვის მომენტში, თუ ანგარიში დახურული იყო ანგარიშგების პერიოდში.
10.მონაცემთა აქტუალურობა:
ბანკები ვალდებულნი არიან რეგულარულად განაახლონ კლიენტების მონაცემები, რათა გამოავლინონ ცვლილებები საგადასახადო რეზიდენტობის სტატუსში.
KYC და თვითდეკლარირების ფორმები გამოიყენება ამ ინფორმაციის შესაგროვებლად, როგორც ანგარიშების გახსნისას, ასევე მონაცემების განახლების დროს. თუ კლიენტის საგადასახადო რეზიდენტობა სხვა ქვეყანაში დგინდება, ინფორმაცია გადაეცემა საქართველოს შემოსავლების სამსახურს, რომელიც მონაცემებს გადასცემს რეზიდენტობის ქვეყნის საგადასახადო ორგანოებს. თუ ბანკი ვერ ადგენს კლიენტის საგადასახადო რეზიდენტობას სხვა ქვეყანაში, მონაცემები არ გადაეცემა.
კითხვები და პასუხები:
- რა ხდება, თუ ფიზიკური პირი არ არის არცერთი ქვეყნის საგადასახადო რეზიდენტი?
- გადაეცემა თუ არა ინფორმაცია ფიზიკურ პირზე, თუ მას აქვს უძრავი ქონება საქართველოში, მაგრამ არ აქვს საბანკო ანგარიშები?
- ავტომატური ინფორმაციის გაცვლა რუსეთთან:
CRS-ის ფარგლებში რუსეთსა და საქართველოს შორის ავტომატური მონაცემების გაცვლა არ არსებობს, რადგან რუსეთი არ არის იმ ქვეყნების სიაში, რომლებსაც საქართველო ავტომატურ გაცვლაში უერთდება, თუმცა რუსეთს შეუძლია ინდივიდუალური მოთხოვნა წარადგინოს კონკრეტულ პირებზე ან კომპანიებზე, გამოყენებით OECD-ის კონვენციის საგადასახადო საკითხებზე ადმინისტრაციული დახმარების შესახებ ან საქართველო-რუსეთის მთავრობებს შორის თანამშრომლობისა და ინფორმაციის გაცვლის შეთანხმების საფუძველზე.
მიუხედავად ამისა, უნდა აღინიშნოს, რომ 2022 წლის შემდეგ მიმდინარე გეოპოლიტიკური სიტუაციისა და სანქციების გამო, ევროკავშირის ბევრმა ქვეყანამ შეწყვიტა საგადასახადო ინფორმაციის გაცვლა რუსეთთან, რაც შესაძლოა გავლენას ახდენდეს საქართველოზე ამ სფეროში თანამშრომლობის კუთხით.
- საგადასახადო რეზიდენტობის შეწყვეტა რუსეთში:
- როგორ უნდა იმოქმედოს ორმაგი საგადასახადო რეზიდენტობის შემთხვევაში?
იმ შემთხვევაში, თუ პირი ორმაგი საგადასახადო რეზიდენტია (მაგალითად, არის საქართველოსა და CRS-ის მონაწილე სხვა ქვეყნის რეზიდენტი), საგადასახადო ვალდებულებები რეგულირდება ორმხრივი შეთანხმებებით ორმაგი დაბეგვრის თავიდან აცილების შესახებ. ამ შეთანხმებებში, როგორც წესი, მითითებულია ძირითადი საგადასახადო რეზიდენტობის განსაზღვრის წესები, რომლებიც ეფუძნება ფაქტორებს, როგორიცაა მუდმივი საცხოვრებელი ადგილი, ცხოვრებისეული ინტერესების ცენტრი და სხვა პარამეტრები. თუ პირი ორივე ქვეყანაში იკისრებს საგადასახადო ვალდებულებებს, ვალდებულია ორივე იურისდიქციაში მოახდინოს დეკლარირება. შეთანხმების არქონის შემთხვევაში, ვალდებულია გადაიხადოს გადასახადი ორივე ქვეყანაში. ერთ-ერთი ქვეყნის საგადასახადო კანონმდებლობის დარღვევამ შესაძლოა გამოიწვიოს ჯარიმები.
- CRS-ის ფარგლებში ინფორმაციის გაცვლის პრეცედენტები საქართველოში:
აქტუალური ინფორმაცია იმ ქვეყნების შესახებ, რომლებთანაც საქართველო გადასახადების შესახებ მონაცემებს ცვლის, ხელმისაწვდომია OECD-ის ვებგვერდზე მითითებული ბმულით.Top of Form
მოგეწონათ სტატია? გაგვიზიარე შენი აზრი
გაქვთ შეკითხვა?
მარია გუსეინოვა
კომერციული განყოფილების წამყვანი მენეჯერი
კომერციული განყოფილების წამყვანი მენეჯერი
