ყველაფერი, რაც ვიცით საქართველოში პენსიების შესახებ
შესავალი
საქართველოს საპენსიო სისტემა წარმოადგენს კომპლექსურ მექანიზმს, რომელიც მოიცავს სახელმწიფო დადაგროვებით პენსიებს. წინამდებარე სტატიაში განვიხილავთ საქართველოში საპენსიო უზრუნველყოფისძირითად ასპექტებს, გავაანალიზებთ საკანონმდებლო ნორმებს და შემოგთავაზებთ გამოსავალს სხვადასხვაცხოვრებისეული სიტუაციებისთვის.
1. პენსიების სახეები საქართველოში
საქართველოში არსებობს რამდენიმე სახის სახელმწიფო გასაცემელი, მაგალითისთვის:
· სახელმწიფო პენსია;
· სოციალური პაკეტი შეზღუდული შესაძლებლობის სტატუსის მქონე პირებისათვის;
· სახელმწიფო კომპენსაცია ნამსახურობის ვადის ამოწურვის გამო (გარკვეული კატეგორიისმოსამსახურეთათვის – თავდაცვის სამინისტროს, შინაგან საქმეთა ორგანოების და ა.შ.).
გარდა სახელმწიფო პენსიისა, საქართველოში მოქმედებს დაგროვებითი საპენსიო სისტემა.
2. ვის აქვს სახელმწიფო პენსიის უფლება საქართველოში?
საქართველოში სახელმწიფო პენსიის მისაღებად უნდა დაკმაყოფილდეს შემდეგი პირობები:
· ასაკი: ქალებს პენსიის უფლება აქვთ 60 წლიდან, მამაკაცებს - 65 წლიდან.
· მოქალაქეობა და ცხოვრება: ჩამოთვლილი სტატუსებიდან ერთ-ერთის არსებობა - საქართველოსმოქალაქე; საქართველოში სტატუსის მქონე მოქალაქეობის არმქონე პირი; პენსიის დანიშვნისთაობაზე განცხადების შეტანის მომენტისათვის ბოლო 10 წლის განმავლობაში საქართველოსტერიტორიაზე კანონიერ საფუძველზე მუდმივად მცხოვრები უცხო ქვეყნის მოქალაქე.
· დოკუმენტები: პენსიაზე განცხადება ყველა საჭირო დოკუმენტაციასთან ერთად.
3. სახელმწიფო პენსიაზე საქართველოში უცხო ქვეყნის მოქალაქეების უფლება
უცხო ქვეყნის მოქალაქეებს, რომლებიც კანონიერ საფუძველზე მუდმივად ცხოვრობდნენ საქართველოსტერიტორიაზე ბოლო 10 წლის განმავლობაში პენსიაზე განცხადების შეტანის მომენტისთვის, შეუძლიათმიიღონ სახელმწიფო პენსია საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი ყველა პირობის დაკმაყოფილებისშემთხვევაში, ასაკისა და ცხოვრების ვადის ჩათვლით.
4. სახელმწიფო პენსიის ოდენობა და გაზრდილი პენსიები ცალკეული კატეგორიებისთვის
2024 წელს საქართველოში სახელმწიფო პენსიის ოდენობა დამოკიდებულია პენსიონერის ასაკზე:
· 70 წლამდე ასაკის პენსიონერისათვის პენსია შეადგენს 315 ლარს, მაღალმთიან დასახლებაში - 378 ლარს;
· 70 წლის ან მეტი ასაკის პენსიონერისათვის პენსია შეადგენს 415 ლარს, მაღალმთიან დასახლებაში - 498 ლარს.
პენსიები ყოველწლიურად ინდექსირდება ინფლაციისა და ეკონომიკური ზრდის გათვალისწინებით:
· 70 წლამდე ასაკის პენსიონერებისთვის პენსია იზრდება ბოლო 12 თვის ინფლაციის საშუალომაჩვენებლით, მაგრამ არანაკლებ 20 ლარის ოდენობით;
· 70 წლის და მეტი ასაკის პენსიონერებისთვის − ბოლო 12 თვის ინფლაციის საშუალო მაჩვენებლისა დაბოლო 6 კვარტალში მთლიანი შიდა პროდუქტის (მშპ-ის) რეალური ზრდის მაჩვენებლების საშუალოარითმეტიკულის 80 პროცენტის ჯამით, მაგრამ არანაკლებ 25 ლარის ოდენობით.
გარკვეული კატეგორიის პენსიონერებისთვის პენსია გაზრდილია:
· ძალოვანი სტრუქტურების ყოფილი მოსამსახურეები 2024 წლის 1 მაისიდან 2025 წლის 1 იანვრამდეპენსიას 1000 ლარის ოდენობით იღებენ;
· სამსახურებრივი მოვალეობის შესრულებისას დაღუპულთა ოჯახებისთვის ყოველთვიური კომპენსაცია2024 წლის 1 მაისიდან 2025 წლის 1 იანვრამდე - 1200 ლარი.
5. სახელმწიფო პენსიის მიღების წესი საქართველოში
პენსიის მისაღებად უნდა წარედგინოს განცხადება პენსიაზე, ასევე პირადობის დამადასტურებელიდოკუმენტი (პასპორტი/პირადობის მოწმობა).
· საქართველოში სტატუსის მქონე მოქალაქეობის არმქონე პირმა სააგენტოში დამატებით უნდაწარადგინოს სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს გადაწყვეტილება საქართველოშიმოქალაქეობის არმქონე პირის სტატუსის დადგენის შესახებ;
· უცხო ქვეყნის მოქალაქემ პენსიის დანიშვნისათვის სააგენტოში დამატებით უნდა წარადგინოსსახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს მიერ გაცემული საინფორმაციო ბარათი, რომლითაც დასტურდება მისი საქართველოს ტერიტორიაზე ბოლო 10 წლის მანძილზე კანონიერადცხოვრება.
განცხადება და დოკუმენტები წარედგინება კომპეტენტურ ორგანოს, რომელიც განიხილავს მათ წარდგენიდანარაუგვიანეს 10 დღისა. პენსიის დანიშვნის თაობაზე გადაწყვეტილების მიღების შემთხვევაში პენსიაინიშნება განცხადების წარდგენის მომდევნო თვის პირველი რიცხვიდან, თუ განცხადება წარდგენილიაპენსიაზე უფლების წარმოშობის თვეში ან შესაბამისი საფუძვლის წარმოშობიდან ნებისმიერ დროს და იგიაკმაყოფილებს პენსიის მიღების პირობებს.
6. საქართველოში სახელმწიფო პენსიის და უცხო ქვეყანაში პენსიის უფლება
საქართველოს კანონმდებლობა შესაძლებელია პენსიის ერთდროულად საქართველოში და უცხო ქვეყანაშიმიღება, თუ პენსიონერს აქვს ამის უფლება ორივე ქვეყანაში. პენსიების გადარიცხვა ერთი ქვეყნიდან მეორეშიარ არის გათვალისწინებული.
7. სახელმწიფო პენსიის შეჩერებისა და შეწყვეტის საფუძვლები
პენსია შეჩერდება:
· პირის მიერ პენსიის ზედიზედ 6 თვის განმავლობაში მიუღებლობისას;
· პირის წინასწარ პატიმრობაში ყოფნისას;
· სხვა საფუძვლით, თუ იგი ამ კანონიდან გამომდინარეობს.
პენსია შეწყდება:
· პირადი განცხადებით;
· საჯარო საქმიანობის განხორციელების პერიოდში;
· სასამართლოს გამამტყუნებელი განაჩენის კანონიერ ძალაში შესვლისას, რომლითაც პირს შეეფარდათავისუფლების აღკვეთის აღსრულება, – პენსიის შეჩერების დღიდან;
· უცხო ქვეყნის მოქალაქის ან მოქალაქეობის არმქონე პირის საქართველოდან გაძევებისას;
· პირის საქართველოს მოქალაქეობიდან გასვლისას ან პირის მიერ საქართველოს მოქალაქეობისდაკარგვისას;
· პენსიონერის გარდაცვალებისას;
· პენსიის შეჩერების დღიდან 3 წლის გასვლის შემდეგ;
· სხვა საფუძვლით, თუ იგი ამ კანონიდან გამომდინარეობს.
8. დაგროვებითი საპენსიო სისტემა
საქართველოში მოქმედებს დაგროვებითი საპენსიო სისტემა:
შინაარსი: დასაქმებულთა და ინდივიდუალური მეწარმეების, ასევე სახელმწიფოსა და დამსაქმებლებისმონაწილეობა საპენსიო შენატანების განხორციელებაში. საპენსიო სააგენტოში შენატანები შეადგენსხელფასის 6%-ს, საიდანაც 2%-ს იხდის დამსაქმებელი, 2% იკავება დასაქმებულს ხელფასიდან, 2%-ს იხდისსახელმწიფო, თუ წლიური ოდენობა არ აღემატება 24 000 ლარს (24 000 ლარის გადაჭარბების შემდეგ, აღნიშნული ოდენობიდან 60 000 ლარის ჩათვლით სახელმწიფო იხდის 1%. 60 000 ლარის გადაჭარბების შემდეგსახელმწიფო არ ახორციელებს საპენსიო შენატანებს).
ვინ მონაწილეობს:
· სავალდებულოა – საქართველოს მოქალაქეებისთვის და მუდმივი ბინადრობის მქონე პირთათვისსაპენსიო ასაკის მიღწევამდე ქართველ დამსაქმებელთან დასაქმების პერიოდში.
· სურვილისამებრ – ინდივიდუალური მეწარმეების შემთხვევაში (ინდივიდუალურ მეწარმეს შეუძლიანებაყოფლობით შეუერთდეს დაგროვებით საპენსიო სისტემას, თუმცა მის თანამშრომლებს, ასეთებისარსებობის შემთხვევაში, ევალებათ მონაწილეობა).
უარის თქმის უფლება: არ არის გათვალისწინებული.
გამონაკლისი: საპენსიო შენატანების განხორციელება არ არის სავალდებულო პირებისთვის, რომლებსაც„დაგროვებითი პენსიის შესახებ“ საქართველოს კანონის ამოქმედებამდე შეუსრულდა 60 წელი (მამაკაცისშემთხვევაში) ან 55 წელი (ქალის შემთხვევაში) (2018 წლის 6 აგვისტო).
უპირატესობები: დამატებითი საპენსიო უზრუნველყოფა, დასაქმების პერიოდში სახსრების დაგროვებისშესაძლებლობა.
როგორ შეგიძლიათ გამოიყენოთ პენსია: საკუთარი შეხედულებისამებრ - სამედიცინო ხარჯების, შეზღუდვის შესაძლებლობასთან დაკავშირებული ხარჯების დაფარვის მიზნით და ა.შ.
საპენსიო სააგენტოს ოფიციალურ ვებ. გვერდზე ასახული სტატისტიკის მიხედვით, „საპენსიო სქემაშიგაწევრიანებულ მონაწილეთა რაოდენობა 1 მილიონ 519 ათასი ადამიანია. 2024 წლის 31 მაისისმდგომარეობით, დაგროვებითი პენსიით ისარგებლა სხვადასხვა კატეგორიის 10,356-მა პირმა, მათზე პენსიისსახით გაიცა 35.3 მლნ ლარი. საპენსიო აქტივების ღირებულება, კი შეადგენს 5.1 მლრდ ლარს.“. სახსრებისუმეტესობა მოთავსებულია დაბალი რისკის საპენსიო პორტფელში.
ამრიგად, საქართველოს საპენსიო სისტემა მოიცავს როგორც სახელმწიფო, ისე დაგროვებით პენსიებს, რაცუზრუნველყოფს მოქალაქეებისა და მუდმივი რეზიდენტებისთვის საპენსიო უზრუნველყოფის სხვადასხვაშესაძლებლობებს. ეს ღონისძიებები მიზნად ისახავს ხანდაზმულთათვის ღირსეული ცხოვრების დონისუზრუნველყოფას და მდგრადი სოციალური დაცვის სისტემის შექმნას.
ცხოვრებისეული სიტუაციები
სიტუაცია 1: ნინო კ.
შემთხვევა: საქართველოს მოქალაქე ნინო კ., უკრაინაში 20 წელი ცხოვრობდა და 2018 წელს, 58 წლის ასაკში, საქართველოში დაბრუნდა და ქართულ კომპანიაში დასაქმდა. პენსიაზე გასვლამდე საქართველოდანწასვლას არ გეგმავს.
გამოსავალი: 60 წლის მიღწევის შემდეგ ნინო კ.-ს საქართველოში სახელმწიფო პენსიის უფლება ექნება, ვინაიდან იგი საქართველოს მოქალაქეა. ვინაიდან 2018 წელს ნინო უკვე 55 წელზე მეტის იყო, მას არმოეთხოვება მონაწილეობა დაგროვებით სისტემაში.
შემთხვევა 2: დავით ხ.
შემთხვევა: დავით ხ. საქართველოსა და რუსეთის ფედერაციის მოქალაქეა. 57 წლის ასაკში ჩამოვიდასაქართველოში და საპენსიო ასაკამდე ცხოვრობდა ქვეყანაში. მანამდე 15 წელი მუდმივად საზღვარგარეთცხოვრობდა. აქვს პენსია რუსეთის ფედერაციაში. საქართველოში დარეგისტრირდა ინდივიდუალურმეწარმედ. საპენსიო სააგენტოში არ ახორციელებდა საპენსიო შენატანებს. აპირებს ესპანეთშისაცხოვრებლად გადასვლას.
გამოსავალი: დავით ხ.-ს აქვს საქართველოში სახელმწიფო პენსიის მიღების უფლება, რადგან საქართველოსმოქალაქეა. თუ დავითი საქართველოში პენსიის მიღების შემდეგ საცხოვრებლად გადავა ესპანეთში,საქართველოში პენსიის მიღებას შეძლებს მინდობილობის საფუძველზე, რომელიც ყოველწლიურად უნდაგაიცეს. მისი პენსია რუსეთის ფედერაციაში უცვლელი დარჩება, ვინაიდან რუსეთის ფედერაციასა დასაქართველოში პენსიები ურთიერთდაკავშირებული არ არის.
შემთხვევა: ნადეჟდა პ.
შემთხვევა: გერმანიის მოქალაქე ნადეჟდა პ. დაქორწინდა საქართველოს მოქალაქეზე და საქართველოში2014 წელს 42 წლის ასაკში გადავიდა საცხოვრებლად. ნადეჟდა მუდმივად ცხოვრობს საქართველოში, მიიღომუდმივი ბინადრობის ნებართვა (მეუღლის მეშვეობით) და მუშაობს ქართულ კომპანიაში. ნადეჟდასდამსაქმებელი ახორციელებს შენატანებს საპენსიო სააგენტოში. ნადეჟდა ასევე რეგისტრირებულიაინდივიდუალურ მეწარმედ და დამოუკიდებლად ახორციელებს შენატანებს საპენსიო სააგენტოში, როგორცინდივიდუალური მეწარმე.
გამოსავალი: ნადეჟდა პ.-ს საქართველოში სახელმწიფო პენსიის უფლება ექნება საპენსიო ასაკის (60 წლის)მიღწევისთანავე. ამისთვის აუცილებელია საპენსიო სააგენტოში წარადგინოს საქართველოში მუდმივადბოლო 10 წლის განმავლობაში ცხოვრების დამადასტურებელი დოკუმენტი. რაც შეეხება დაგროვებით პენსიას, მისი ოდენობა დამოკიდებული იქნება შენატანების შედეგად დაგროვებულ სახსრებზე.
დასკვნა
საქართველოს საპენსიო სისტემა საპენსიო უზრუნველყოფის სხვადასხვა შესაძლებლობას აძლევს როგორცმოქალაქეებს, ასევე ქვეყნის მუდმივ მაცხოვრებლებს. ღირსეული მომავლის უზრუნველსაყოფადმნიშვნელოვანია იცოდეთ თქვენი უფლებები და პენსიის მიღების პირობები.
FQA (ხშირად დასმული შეკითხვები)
1. რა სახის პენსიები არსებობს საქართველოში?
საქართველოში პენსიის რამდენიმე სახეობა არსებობს: სახელმწიფო საპენსიო და დაგროვებითი პენსია.
2. როგორია საქართველოში სახელმწიფო პენსიის მიღების პირობები?
სახელმწიფო პენსიის მისაღებად აუცილებელია საპენსიო ასაკის მიღწევა (60 წელი ქალებისთვის და 65 წელიმამაკაცებისთვის), აგრეთვე რომელიმე შემდეგი სტატუსი: საქართველოს მოქალაქე; საქართველოში სტატუსისმქონე მოქალაქეობის არმქონე პირი; პენსიის დანიშვნის თაობაზე განცხადების შეტანის მომენტისათვისბოლო 10 წლის განმავლობაში საქართველოს ტერიტორიაზე კანონიერ საფუძველზე მუდმივად მცხოვრებიუცხო ქვეყნის მოქალაქე.
3. შეუძლიათ თუ არა უცხო ქვეყნის მოქალაქეებს საქართველოში პენსიის მიღება?
დიახ, უცხო ქვეყნის მოქალაქეებს შეუძლიათ მიიღონ სახელმწიფო პენსია საქართველოს კანონმდებლობითგანსაზღვრული ყველა პირობის დაკმაყოფილების შემთხვევაში.
4. როგორია სახელმწიფო პენსიის ოდენობა საქართველოში 2024 წელს?
2024 წელს სახელმწიფო პენსია 70 წლამდე პენსიონერისთვის 315 ლარია, 70 წლის ან მეტი ასაკისპენსიონერისთვის კი 415 ლარია. მაღალმთიან დასახლებებში ეს რაოდენობა უფრო მაღალია.
5. როგორ მუშაობს დაგროვებითი საპენსიო სისტემა საქართველოში?
დაგროვებითი საპენსიო სისტემაში მონაწილეობს ქართველ დამსაქმებლებთან შრომითი ხელშეკრულებითმომუშავე ყველა პირი. შენატანები შეადგენს ხელფასის 6%-ს (2%-ს იხდის სახელმწიფო, თუ წლიური ოდენობაარ აღემატება 24 000 ლარს, 2%-ს დამსაქმებელი, 2%-ს კი იკავება დასაქმებულს ხელფასიდან).
6. შეიძლება თუ არა პენსიის შეჩერდეს ან შეწყდეს?
დიახ, პენსია შეიძლება შეჩერდეს ან შეწყდეს საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილ შემთხვევებში.
7. შესაძლებელია თუ არა პენსიის ერთდროულად მიღება საქართველოში და სხვა ქვეყანაში?
დიახ, საქართველოს კანონმდებლობა იძლევა საშუალებას მიიღო პენსია ერთდროულად საქართველოში დასხვა ქვეყანაში, თუ პენსიონერს აქვს ამის უფლება ორივე ქვეყანაში. პენსიის გადარიცხვა ერთი ქვეყნიდანმეორეში არ არის გათვალისწინებული.
შესავალი
საქართველოს საპენსიო სისტემა წარმოადგენს კომპლექსურ მექანიზმს, რომელიც მოიცავს სახელმწიფო დადაგროვებით პენსიებს. წინამდებარე სტატიაში განვიხილავთ საქართველოში საპენსიო უზრუნველყოფისძირითად ასპექტებს, გავაანალიზებთ საკანონმდებლო ნორმებს და შემოგთავაზებთ გამოსავალს სხვადასხვაცხოვრებისეული სიტუაციებისთვის.
1. პენსიების სახეები საქართველოში
საქართველოში არსებობს რამდენიმე სახის სახელმწიფო გასაცემელი, მაგალითისთვის:
· სახელმწიფო პენსია;
· სოციალური პაკეტი შეზღუდული შესაძლებლობის სტატუსის მქონე პირებისათვის;
· სახელმწიფო კომპენსაცია ნამსახურობის ვადის ამოწურვის გამო (გარკვეული კატეგორიისმოსამსახურეთათვის – თავდაცვის სამინისტროს, შინაგან საქმეთა ორგანოების და ა.შ.).
გარდა სახელმწიფო პენსიისა, საქართველოში მოქმედებს დაგროვებითი საპენსიო სისტემა.
2. ვის აქვს სახელმწიფო პენსიის უფლება საქართველოში?
საქართველოში სახელმწიფო პენსიის მისაღებად უნდა დაკმაყოფილდეს შემდეგი პირობები:
· ასაკი: ქალებს პენსიის უფლება აქვთ 60 წლიდან, მამაკაცებს - 65 წლიდან.
· მოქალაქეობა და ცხოვრება: ჩამოთვლილი სტატუსებიდან ერთ-ერთის არსებობა - საქართველოსმოქალაქე; საქართველოში სტატუსის მქონე მოქალაქეობის არმქონე პირი; პენსიის დანიშვნისთაობაზე განცხადების შეტანის მომენტისათვის ბოლო 10 წლის განმავლობაში საქართველოსტერიტორიაზე კანონიერ საფუძველზე მუდმივად მცხოვრები უცხო ქვეყნის მოქალაქე.
· დოკუმენტები: პენსიაზე განცხადება ყველა საჭირო დოკუმენტაციასთან ერთად.
3. სახელმწიფო პენსიაზე საქართველოში უცხო ქვეყნის მოქალაქეების უფლება
უცხო ქვეყნის მოქალაქეებს, რომლებიც კანონიერ საფუძველზე მუდმივად ცხოვრობდნენ საქართველოსტერიტორიაზე ბოლო 10 წლის განმავლობაში პენსიაზე განცხადების შეტანის მომენტისთვის, შეუძლიათმიიღონ სახელმწიფო პენსია საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი ყველა პირობის დაკმაყოფილებისშემთხვევაში, ასაკისა და ცხოვრების ვადის ჩათვლით.
4. სახელმწიფო პენსიის ოდენობა და გაზრდილი პენსიები ცალკეული კატეგორიებისთვის
2024 წელს საქართველოში სახელმწიფო პენსიის ოდენობა დამოკიდებულია პენსიონერის ასაკზე:
· 70 წლამდე ასაკის პენსიონერისათვის პენსია შეადგენს 315 ლარს, მაღალმთიან დასახლებაში - 378 ლარს;
· 70 წლის ან მეტი ასაკის პენსიონერისათვის პენსია შეადგენს 415 ლარს, მაღალმთიან დასახლებაში - 498 ლარს.
პენსიები ყოველწლიურად ინდექსირდება ინფლაციისა და ეკონომიკური ზრდის გათვალისწინებით:
· 70 წლამდე ასაკის პენსიონერებისთვის პენსია იზრდება ბოლო 12 თვის ინფლაციის საშუალომაჩვენებლით, მაგრამ არანაკლებ 20 ლარის ოდენობით;
· 70 წლის და მეტი ასაკის პენსიონერებისთვის − ბოლო 12 თვის ინფლაციის საშუალო მაჩვენებლისა დაბოლო 6 კვარტალში მთლიანი შიდა პროდუქტის (მშპ-ის) რეალური ზრდის მაჩვენებლების საშუალოარითმეტიკულის 80 პროცენტის ჯამით, მაგრამ არანაკლებ 25 ლარის ოდენობით.
გარკვეული კატეგორიის პენსიონერებისთვის პენსია გაზრდილია:
· ძალოვანი სტრუქტურების ყოფილი მოსამსახურეები 2024 წლის 1 მაისიდან 2025 წლის 1 იანვრამდეპენსიას 1000 ლარის ოდენობით იღებენ;
· სამსახურებრივი მოვალეობის შესრულებისას დაღუპულთა ოჯახებისთვის ყოველთვიური კომპენსაცია2024 წლის 1 მაისიდან 2025 წლის 1 იანვრამდე - 1200 ლარი.
5. სახელმწიფო პენსიის მიღების წესი საქართველოში
პენსიის მისაღებად უნდა წარედგინოს განცხადება პენსიაზე, ასევე პირადობის დამადასტურებელიდოკუმენტი (პასპორტი/პირადობის მოწმობა).
· საქართველოში სტატუსის მქონე მოქალაქეობის არმქონე პირმა სააგენტოში დამატებით უნდაწარადგინოს სახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს გადაწყვეტილება საქართველოშიმოქალაქეობის არმქონე პირის სტატუსის დადგენის შესახებ;
· უცხო ქვეყნის მოქალაქემ პენსიის დანიშვნისათვის სააგენტოში დამატებით უნდა წარადგინოსსახელმწიფო სერვისების განვითარების სააგენტოს მიერ გაცემული საინფორმაციო ბარათი, რომლითაც დასტურდება მისი საქართველოს ტერიტორიაზე ბოლო 10 წლის მანძილზე კანონიერადცხოვრება.
განცხადება და დოკუმენტები წარედგინება კომპეტენტურ ორგანოს, რომელიც განიხილავს მათ წარდგენიდანარაუგვიანეს 10 დღისა. პენსიის დანიშვნის თაობაზე გადაწყვეტილების მიღების შემთხვევაში პენსიაინიშნება განცხადების წარდგენის მომდევნო თვის პირველი რიცხვიდან, თუ განცხადება წარდგენილიაპენსიაზე უფლების წარმოშობის თვეში ან შესაბამისი საფუძვლის წარმოშობიდან ნებისმიერ დროს და იგიაკმაყოფილებს პენსიის მიღების პირობებს.
6. საქართველოში სახელმწიფო პენსიის და უცხო ქვეყანაში პენსიის უფლება
საქართველოს კანონმდებლობა შესაძლებელია პენსიის ერთდროულად საქართველოში და უცხო ქვეყანაშიმიღება, თუ პენსიონერს აქვს ამის უფლება ორივე ქვეყანაში. პენსიების გადარიცხვა ერთი ქვეყნიდან მეორეშიარ არის გათვალისწინებული.
7. სახელმწიფო პენსიის შეჩერებისა და შეწყვეტის საფუძვლები
პენსია შეჩერდება:
· პირის მიერ პენსიის ზედიზედ 6 თვის განმავლობაში მიუღებლობისას;
· პირის წინასწარ პატიმრობაში ყოფნისას;
· სხვა საფუძვლით, თუ იგი ამ კანონიდან გამომდინარეობს.
პენსია შეწყდება:
· პირადი განცხადებით;
· საჯარო საქმიანობის განხორციელების პერიოდში;
· სასამართლოს გამამტყუნებელი განაჩენის კანონიერ ძალაში შესვლისას, რომლითაც პირს შეეფარდათავისუფლების აღკვეთის აღსრულება, – პენსიის შეჩერების დღიდან;
· უცხო ქვეყნის მოქალაქის ან მოქალაქეობის არმქონე პირის საქართველოდან გაძევებისას;
· პირის საქართველოს მოქალაქეობიდან გასვლისას ან პირის მიერ საქართველოს მოქალაქეობისდაკარგვისას;
· პენსიონერის გარდაცვალებისას;
· პენსიის შეჩერების დღიდან 3 წლის გასვლის შემდეგ;
· სხვა საფუძვლით, თუ იგი ამ კანონიდან გამომდინარეობს.
8. დაგროვებითი საპენსიო სისტემა
საქართველოში მოქმედებს დაგროვებითი საპენსიო სისტემა:
შინაარსი: დასაქმებულთა და ინდივიდუალური მეწარმეების, ასევე სახელმწიფოსა და დამსაქმებლებისმონაწილეობა საპენსიო შენატანების განხორციელებაში. საპენსიო სააგენტოში შენატანები შეადგენსხელფასის 6%-ს, საიდანაც 2%-ს იხდის დამსაქმებელი, 2% იკავება დასაქმებულს ხელფასიდან, 2%-ს იხდისსახელმწიფო, თუ წლიური ოდენობა არ აღემატება 24 000 ლარს (24 000 ლარის გადაჭარბების შემდეგ, აღნიშნული ოდენობიდან 60 000 ლარის ჩათვლით სახელმწიფო იხდის 1%. 60 000 ლარის გადაჭარბების შემდეგსახელმწიფო არ ახორციელებს საპენსიო შენატანებს).
ვინ მონაწილეობს:
· სავალდებულოა – საქართველოს მოქალაქეებისთვის და მუდმივი ბინადრობის მქონე პირთათვისსაპენსიო ასაკის მიღწევამდე ქართველ დამსაქმებელთან დასაქმების პერიოდში.
· სურვილისამებრ – ინდივიდუალური მეწარმეების შემთხვევაში (ინდივიდუალურ მეწარმეს შეუძლიანებაყოფლობით შეუერთდეს დაგროვებით საპენსიო სისტემას, თუმცა მის თანამშრომლებს, ასეთებისარსებობის შემთხვევაში, ევალებათ მონაწილეობა).
უარის თქმის უფლება: არ არის გათვალისწინებული.
გამონაკლისი: საპენსიო შენატანების განხორციელება არ არის სავალდებულო პირებისთვის, რომლებსაც„დაგროვებითი პენსიის შესახებ“ საქართველოს კანონის ამოქმედებამდე შეუსრულდა 60 წელი (მამაკაცისშემთხვევაში) ან 55 წელი (ქალის შემთხვევაში) (2018 წლის 6 აგვისტო).
უპირატესობები: დამატებითი საპენსიო უზრუნველყოფა, დასაქმების პერიოდში სახსრების დაგროვებისშესაძლებლობა.
როგორ შეგიძლიათ გამოიყენოთ პენსია: საკუთარი შეხედულებისამებრ - სამედიცინო ხარჯების, შეზღუდვის შესაძლებლობასთან დაკავშირებული ხარჯების დაფარვის მიზნით და ა.შ.
საპენსიო სააგენტოს ოფიციალურ ვებ. გვერდზე ასახული სტატისტიკის მიხედვით, „საპენსიო სქემაშიგაწევრიანებულ მონაწილეთა რაოდენობა 1 მილიონ 519 ათასი ადამიანია. 2024 წლის 31 მაისისმდგომარეობით, დაგროვებითი პენსიით ისარგებლა სხვადასხვა კატეგორიის 10,356-მა პირმა, მათზე პენსიისსახით გაიცა 35.3 მლნ ლარი. საპენსიო აქტივების ღირებულება, კი შეადგენს 5.1 მლრდ ლარს.“. სახსრებისუმეტესობა მოთავსებულია დაბალი რისკის საპენსიო პორტფელში.
ამრიგად, საქართველოს საპენსიო სისტემა მოიცავს როგორც სახელმწიფო, ისე დაგროვებით პენსიებს, რაცუზრუნველყოფს მოქალაქეებისა და მუდმივი რეზიდენტებისთვის საპენსიო უზრუნველყოფის სხვადასხვაშესაძლებლობებს. ეს ღონისძიებები მიზნად ისახავს ხანდაზმულთათვის ღირსეული ცხოვრების დონისუზრუნველყოფას და მდგრადი სოციალური დაცვის სისტემის შექმნას.
ცხოვრებისეული სიტუაციები
სიტუაცია 1: ნინო კ.
შემთხვევა: საქართველოს მოქალაქე ნინო კ., უკრაინაში 20 წელი ცხოვრობდა და 2018 წელს, 58 წლის ასაკში, საქართველოში დაბრუნდა და ქართულ კომპანიაში დასაქმდა. პენსიაზე გასვლამდე საქართველოდანწასვლას არ გეგმავს.
გამოსავალი: 60 წლის მიღწევის შემდეგ ნინო კ.-ს საქართველოში სახელმწიფო პენსიის უფლება ექნება, ვინაიდან იგი საქართველოს მოქალაქეა. ვინაიდან 2018 წელს ნინო უკვე 55 წელზე მეტის იყო, მას არმოეთხოვება მონაწილეობა დაგროვებით სისტემაში.
შემთხვევა 2: დავით ხ.
შემთხვევა: დავით ხ. საქართველოსა და რუსეთის ფედერაციის მოქალაქეა. 57 წლის ასაკში ჩამოვიდასაქართველოში და საპენსიო ასაკამდე ცხოვრობდა ქვეყანაში. მანამდე 15 წელი მუდმივად საზღვარგარეთცხოვრობდა. აქვს პენსია რუსეთის ფედერაციაში. საქართველოში დარეგისტრირდა ინდივიდუალურმეწარმედ. საპენსიო სააგენტოში არ ახორციელებდა საპენსიო შენატანებს. აპირებს ესპანეთშისაცხოვრებლად გადასვლას.
გამოსავალი: დავით ხ.-ს აქვს საქართველოში სახელმწიფო პენსიის მიღების უფლება, რადგან საქართველოსმოქალაქეა. თუ დავითი საქართველოში პენსიის მიღების შემდეგ საცხოვრებლად გადავა ესპანეთში,საქართველოში პენსიის მიღებას შეძლებს მინდობილობის საფუძველზე, რომელიც ყოველწლიურად უნდაგაიცეს. მისი პენსია რუსეთის ფედერაციაში უცვლელი დარჩება, ვინაიდან რუსეთის ფედერაციასა დასაქართველოში პენსიები ურთიერთდაკავშირებული არ არის.
შემთხვევა: ნადეჟდა პ.
შემთხვევა: გერმანიის მოქალაქე ნადეჟდა პ. დაქორწინდა საქართველოს მოქალაქეზე და საქართველოში2014 წელს 42 წლის ასაკში გადავიდა საცხოვრებლად. ნადეჟდა მუდმივად ცხოვრობს საქართველოში, მიიღომუდმივი ბინადრობის ნებართვა (მეუღლის მეშვეობით) და მუშაობს ქართულ კომპანიაში. ნადეჟდასდამსაქმებელი ახორციელებს შენატანებს საპენსიო სააგენტოში. ნადეჟდა ასევე რეგისტრირებულიაინდივიდუალურ მეწარმედ და დამოუკიდებლად ახორციელებს შენატანებს საპენსიო სააგენტოში, როგორცინდივიდუალური მეწარმე.
გამოსავალი: ნადეჟდა პ.-ს საქართველოში სახელმწიფო პენსიის უფლება ექნება საპენსიო ასაკის (60 წლის)მიღწევისთანავე. ამისთვის აუცილებელია საპენსიო სააგენტოში წარადგინოს საქართველოში მუდმივადბოლო 10 წლის განმავლობაში ცხოვრების დამადასტურებელი დოკუმენტი. რაც შეეხება დაგროვებით პენსიას, მისი ოდენობა დამოკიდებული იქნება შენატანების შედეგად დაგროვებულ სახსრებზე.
დასკვნა
საქართველოს საპენსიო სისტემა საპენსიო უზრუნველყოფის სხვადასხვა შესაძლებლობას აძლევს როგორცმოქალაქეებს, ასევე ქვეყნის მუდმივ მაცხოვრებლებს. ღირსეული მომავლის უზრუნველსაყოფადმნიშვნელოვანია იცოდეთ თქვენი უფლებები და პენსიის მიღების პირობები.
FQA (ხშირად დასმული შეკითხვები)
1. რა სახის პენსიები არსებობს საქართველოში?
საქართველოში პენსიის რამდენიმე სახეობა არსებობს: სახელმწიფო საპენსიო და დაგროვებითი პენსია.
2. როგორია საქართველოში სახელმწიფო პენსიის მიღების პირობები?
სახელმწიფო პენსიის მისაღებად აუცილებელია საპენსიო ასაკის მიღწევა (60 წელი ქალებისთვის და 65 წელიმამაკაცებისთვის), აგრეთვე რომელიმე შემდეგი სტატუსი: საქართველოს მოქალაქე; საქართველოში სტატუსისმქონე მოქალაქეობის არმქონე პირი; პენსიის დანიშვნის თაობაზე განცხადების შეტანის მომენტისათვისბოლო 10 წლის განმავლობაში საქართველოს ტერიტორიაზე კანონიერ საფუძველზე მუდმივად მცხოვრებიუცხო ქვეყნის მოქალაქე.
3. შეუძლიათ თუ არა უცხო ქვეყნის მოქალაქეებს საქართველოში პენსიის მიღება?
დიახ, უცხო ქვეყნის მოქალაქეებს შეუძლიათ მიიღონ სახელმწიფო პენსია საქართველოს კანონმდებლობითგანსაზღვრული ყველა პირობის დაკმაყოფილების შემთხვევაში.
4. როგორია სახელმწიფო პენსიის ოდენობა საქართველოში 2024 წელს?
2024 წელს სახელმწიფო პენსია 70 წლამდე პენსიონერისთვის 315 ლარია, 70 წლის ან მეტი ასაკისპენსიონერისთვის კი 415 ლარია. მაღალმთიან დასახლებებში ეს რაოდენობა უფრო მაღალია.
5. როგორ მუშაობს დაგროვებითი საპენსიო სისტემა საქართველოში?
დაგროვებითი საპენსიო სისტემაში მონაწილეობს ქართველ დამსაქმებლებთან შრომითი ხელშეკრულებითმომუშავე ყველა პირი. შენატანები შეადგენს ხელფასის 6%-ს (2%-ს იხდის სახელმწიფო, თუ წლიური ოდენობაარ აღემატება 24 000 ლარს, 2%-ს დამსაქმებელი, 2%-ს კი იკავება დასაქმებულს ხელფასიდან).
6. შეიძლება თუ არა პენსიის შეჩერდეს ან შეწყდეს?
დიახ, პენსია შეიძლება შეჩერდეს ან შეწყდეს საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილ შემთხვევებში.
7. შესაძლებელია თუ არა პენსიის ერთდროულად მიღება საქართველოში და სხვა ქვეყანაში?
დიახ, საქართველოს კანონმდებლობა იძლევა საშუალებას მიიღო პენსია ერთდროულად საქართველოში დასხვა ქვეყანაში, თუ პენსიონერს აქვს ამის უფლება ორივე ქვეყანაში. პენსიის გადარიცხვა ერთი ქვეყნიდანმეორეში არ არის გათვალისწინებული.